historia Polski
-
Jak Seraja Szapszał - "karaimski hrabia Monte Christo" doprowadził Resit Saffet Atabinena do łez przemową o polsko-tureckiej bliskości
Nowoczesna tożsamość karaimska rozwijała się równolegle z turecką i pan-turkizmem wzajemnie się inspirując. Najlepszą personifikacją tego procesu jest Saraja Szapszał, przywódca Karaimów. To wszystko wspierane było przez ówczesne polskie władze.
-
![Rożawa, Warszawa, wspólna sprawa. 'Lechistan' o polskich wątkach w kurdyjskiej historii]()
Rożawa, Warszawa, wspólna sprawa. "Lechistan" o polskich wątkach w kurdyjskiej historii
Polacy mieli wielki wkład w poznanie kultury Kurdów. Służyliśmy w osmańskiej armii i administracji oraz rosyjskiej dyplomacji, wkład Polaków w rozwój kurdologii jest nie do przecenienia.
-
![Jakiego języka używano na bankiecie, w którym uczestniczyli Turczyn, Pers, Arab i Ordyniec dziki? 'Lechistan']()
Jakiego języka używano na bankiecie, w którym uczestniczyli Turczyn, Pers, Arab i Ordyniec dziki? "Lechistan"
Jakie są związki ze Szwecją w kontekście muzułmańskim. I jak Sztokholm został przebudowany na wzór Stambułu. W tym podkaście autorzy powracają do karaimskiej mniejszości etnicznej - najmniejszej, ale, być może, najciekawszej z mieszkających obecni...
-
!['Lechistan' przedwyborczy: jak wyglądało dawniej życie polityczne. Na przykład w radzie miejskiej Nowogródka]()
"Lechistan" przedwyborczy: jak wyglądało dawniej życie polityczne. Na przykład w radzie miejskiej Nowogródka
W tym odcinku "Lechistanu" autorzy odnajdują reprezentantów mniejszości narodowych w organach przedstawicielskich: niekoniecznie chodzi o Sejm czy Senat, często także o rady miejskie czy rady emigracyjne.
-
![Karaimi, jedna z czterech mniejszości etnicznych w Polsce. Kukizowo, Troki i chłodnik litewski bez botwinki. 'Lechistan']()
Karaimi, jedna z czterech mniejszości etnicznych w Polsce. Kukizowo, Troki i chłodnik litewski bez botwinki. "Lechistan"
Karaimi są bez wątpienia społecznością, która łączy Polskę ze światem muzułmańskim, bo ich religia zapożyczyła bardzo dużo z islamu. W tym podcaście m.in. o Izaaku ben Abrachamie Hatrokim, który napisał traktat religijny w stylu polemiki...
-
![Jak islamofobia przenikała się z antysemityzmem i kto był tak wielkim filosemitą, że Krasiński brał go za Żyda]()
Jak islamofobia przenikała się z antysemityzmem i kto był tak wielkim filosemitą, że Krasiński brał go za Żyda
Przykładów równoległości islamofobii i antysemityzmu w historii Polski (i, oczywiście, nie tylko Polski) jest wiele, podobnie jak zależności bardziej skomplikowanych, gdy np. Żydzi stawali się obiektem nienawiści, skoro aktualnie Muzułmanie byli, ...
-
![Celina Mickiewicz, żona Adama. Oraz Podole jak Langwedocja, czyli dlaczego imię jego 44 i skąd wziął się wallenrodyzm]()
Celina Mickiewicz, żona Adama. Oraz Podole jak Langwedocja, czyli dlaczego imię jego 44 i skąd wziął się wallenrodyzm
Jakub Frank - turkojęzyczny Żyd z Podola, który przeszedł na islam, a potem został rzymskim katolikiem. To on miał wielki wpływ na polski romantyzm, w osobie, i twórczości, Adama Mickiewicza poprzez żonę Mickiewicza, Celinę.
-
![Cebulaste kopuły, czyli jak Żydzi aszkenazyjscy z Polski budowali w Jerozolimie synagogę. 'Lechistan']()
Cebulaste kopuły, czyli jak Żydzi aszkenazyjscy z Polski budowali w Jerozolimie synagogę. "Lechistan"
W Izraelu siedzą Turcy osmańscy i patrzą, jak o teren, by zbudować synagogę, rywalizują między sobą Żydzi aszkenazyjscy z Polski. Tylko, że jedni są Chasydami a drudzy ortodoksyjnie chasydyzm odrzucają - oto scena kulminacyjna dzisiejszego odcinka...
-
![Tureccy i żydowscy chrześcijanie - co jeszcze wymyślił Jakub Paleolog i kim był Mojżesz ben Jakub]()
Tureccy i żydowscy chrześcijanie - co jeszcze wymyślił Jakub Paleolog i kim był Mojżesz ben Jakub
Tym razem autorzy "Lechistanu" opowiadają o tym, jak przenikały się religie monoteistyczne w wielkim księstwie litewskim. Obok wspomnianych w tytule postaci pojawią się też inne, i kolejne koncepcje, na przykład ta, mówiąca, że chrześcijaństwo,...
-
![Gasper da Gama, chrześniak Vasco da Gamy. I nadworny lekarz Radziwiłów, Joseph Solomon Del Medigo]()
Gasper da Gama, chrześniak Vasco da Gamy. I nadworny lekarz Radziwiłów, Joseph Solomon Del Medigo
Po odcinku "Lechistanu" o Żydach sefardyjskich, nadchodzi czas na opowieść o aszkenazyjskich. Adam Balcer i Paweł Sulik opowiadają, który rabin z Krakowa był rabinem w Kairze, kto wydrukował pierwszą w Polsce książkę po hebrajsku, kto wśród Żydów...
-
![Lekarze i dyplomaci: 'Doktor Hiszpan', nadworny medyk czterech polskich królów oraz Salomon Aszkenazy. 'Lechistan']()
Lekarze i dyplomaci: "Doktor Hiszpan", nadworny medyk czterech polskich królów oraz Salomon Aszkenazy. "Lechistan"
W tym odcinku podcastu "Lechistan" historia przede wszystkim dwóch postaci: Izaaka ben Abrahama, zwanego Doktorem Hiszpanem i, także lekarza, a ponadto dyplomaty: Salomona Aszkenazego, obaj żyli w XV i XVI w. n.e.
-
![Żydzi w okresie tworzenia państwa polskiego: pośrednicy pomiędzy chrześcijanami a muzułmanami]()
Żydzi w okresie tworzenia państwa polskiego: pośrednicy pomiędzy chrześcijanami a muzułmanami
Kluczową rolę w tej opowieści odgrywa Ibrahim Ibn Jakub, żyd aszkenazyjski, arabskojęzyczny dyplomata żydowski w służbie kalifa Kordoby, który jako pierwszy w historii wspomniał o Krakowie, zdaniem wielu historyków z jego relacji wynika, że musiał...
-
![Potockie: Maria (której nie było) i Zofia - Greczynka ze Stambułu: metresa, piękność i szpieg. 'Lechistan']()
Potockie: Maria (której nie było) i Zofia - Greczynka ze Stambułu: metresa, piękność i szpieg. "Lechistan"
W podcaście historycznym nie powinno się opowiadać o postaciach, które nie istniały. Ale o legendarnych - już można. Zwłaszcza, jeśli legenda była żywa latami, trafiła też do twórczości literackiej. Ta legendarna postać to Maria Potocka - autorzy...
-
!['Wieczorem poszedł w meczet na pacierze'. Czym inspirował się Adam Mickiewicz, pisząc 'Sonety krymskie']()
"Wieczorem poszedł w meczet na pacierze". Czym inspirował się Adam Mickiewicz, pisząc "Sonety krymskie"
Sonety krymskie Adama Mickiewicza, cykl 18 sonetów, to pierwsze tego typu utwory w historii literatury polskiej. Autorzy podcastu, Adam Balcer i Paweł Sulik, opowiadają o wpływach orientalnych, ale też włosko-arabskich w tej części twórczości...
-
!['Co życie łożą dla swojego kraju, ci dostąpią raju.' 'Step niech okryją wrogów mych mogiły'. Wieszcz podprogowo]()
"Co życie łożą dla swojego kraju, ci dostąpią raju." "Step niech okryją wrogów mych mogiły". Wieszcz podprogowo
Tym razem w "Lechistanie" - szanfary. Utwory, które nazwę swą wzięły od Asz-Szanfary, arabskiego poety z VI wieku, autora kasydy "Lamijat al-Arab", przetłumaczonej na wiele języków, w tym na polski - tego przekładu dokonał Ludwik Spitznagel....
-
![Słowacki niczym Tarantino, czyli jak Beniowski siekł szablą niczym Uma Thurman w filmie 'Kill Bill'. 'Lechistan']()
Słowacki niczym Tarantino, czyli jak Beniowski siekł szablą niczym Uma Thurman w filmie "Kill Bill". "Lechistan"
"Beniowski" to poemat dygresyjny Juliusza Słowackiego, wydany w całości już po śmierci wybitnego twórcy. Tytułowy bohater nawiązuje to autentycznej postaci hrabiego Maurycego Beniowskiego. W dziele jest wiele motywów orientalnych, Słowacki pisze...
-
![Jak Juliusz Słowacki miał pomysł, by kupić sobie na kairskim rynku... ładną Abisynkę. Ale nie było go stać. 'Lechistan']()
Jak Juliusz Słowacki miał pomysł, by kupić sobie na kairskim rynku... ładną Abisynkę. Ale nie było go stać. "Lechistan"
W tym podcaście o podróży Juliusza Słowackiego do Libanu, Egiptu i Kairu. To nie tylko wydarzenie w życiu Słowackiego, ale też źródło inspiracji artystycznej wybitnego twórcy, której rezultatem stały się m.in. listy-reportaże poetyckie z Egiptu al...
-
![Muhammad Ali dowódcą powstania listopadowego? O polskich wojskowych w Egipcie i nie tylko]()
Muhammad Ali dowódcą powstania listopadowego? O polskich wojskowych w Egipcie i nie tylko
W tym podcaście - polscy wojskowi w Egipcie. Wśród nich: generał Henryk Dembiński, Ludwik Tadeusz Szafraniec-Bystrzonowski herbu Starykoń, inżynier August Szulc, Julian Duszyński i Antoni Muchliński. Inna osoba, kojarząca się z Egiptem to dyplomat...
-
![Burattini: z Egiptu trafił do Polski, stworzył machinę latającą w kształcie smoka. 'Lechistan']()
Burattini: z Egiptu trafił do Polski, stworzył machinę latającą w kształcie smoka. "Lechistan"
Dziś w "Lechistanie" - Egipt, a dokładniej, oczywiście: Polacy w Egipcie. W tym odcinku możemy posłuchać o wartych wzmianki specjalistach w różnych dziedzinach wiedzy, zwłaszcza inżynierskiej, oraz podróżnikach. M.in. Józefie Feliksie Łazowskim,...
-
![Aleppo - polskie miasto. I alkohol ukryty w szabli. 'Lechistan': Polacy w Syrii, Libanie i Iraku]()
Aleppo - polskie miasto. I alkohol ukryty w szabli. "Lechistan": Polacy w Syrii, Libanie i Iraku
Ten odcinek podcastu "Lechistan" zaczyna się od Aleppo - miasta, w którego historii Polacy odegrali ogromną rolę. Można było w nim spotkać naszych starych znajomych z innych odcinków podcastu, czyli Wacława Emira Rzewuskiego, czy Józefa...
-
![Jak Ryłło został unieśmiertelniony przez Słowackiego, czyli Radziwiłł Sierotka w 'Lechistanie']()
Jak Ryłło został unieśmiertelniony przez Słowackiego, czyli Radziwiłł Sierotka w "Lechistanie"
Kolejni Polacy na Bliskim Wschodzie, których postacie warto przybliżyć: Hieronim Łaski herbu Korab, polski dyplomata na usługach królów Polski, Węgier i Habsburgów, Jerzy Hieronim Maria Wojciech Laskarys, włoski duchowny katolicki greckiego...
-
![Iran dla Polaków ziemią obiecaną? Tak było. Całkiem niedawno temu. 'Lechistan' o Polakach w Iranie]()
Iran dla Polaków ziemią obiecaną? Tak było. Całkiem niedawno temu. "Lechistan" o Polakach w Iranie
"Irańczycy zaakceptowali nas takimi, jakimi byliśmy. Nie pytali o nasze matki i ojców. Nie pytali, w co wierzymy ani skąd przybywamy. Widzieli, że potrzebujemy pomocy i tę pomoc tę nam ofiarowali" - to nie "lewacki bełkot", a autentyczne relacje...
-
![Zginął, bo za dużo wiedział? Sam zniszczył imperium rosyjskie? 'Lechistan' o Janie Witkiewiczu]()
Zginął, bo za dużo wiedział? Sam zniszczył imperium rosyjskie? "Lechistan" o Janie Witkiewiczu
Podcast historyczny nadal o Afganistanie, tym razem to podróż od Konrada Wallenroda do doktora Judyma. Chodzi, oczywiście, o postacie historyczne, które kojarzono z tymi dwoma literackimi bohaterami.
-
!['Szliśmy na śmierć wesoło pod wodzą naszego polskiego generała'.'Lechistan' i Afganistan]()
"Szliśmy na śmierć wesoło pod wodzą naszego polskiego generała"."Lechistan" i Afganistan
"Szliśmy na śmierć wesoło pod wodzą naszego polskiego generała Borowskiego, najwaleczniejszego z walecznych, którego śmierć, chwale jego zazdrosna, zabrała w chwili, gdy na wałach twierdzy zatykał chorągiew Lwa i Słońca." Takie świadectwo śmierci...
-
!['On mnie krzepił rumem, a ja go słoniną, choć to muzułmanin.' 'Lechistan' o Uzbekistanie]()
"On mnie krzepił rumem, a ja go słoniną, choć to muzułmanin." "Lechistan" o Uzbekistanie
"Pamiętam, jak w burzę śnieżną w północnej Persji ratowałem się z biedy z jakimś aresztowanym przez anglików perskim oprychem. On mnie krzepił rumem, a ja go słoniną, choć to muzułmanin. Prymitywne to, panie, podróże, ale co się zowie krajoznawcze...
-
![O prezydencie Adamowiczu i wielokulturowości. Gdańska, ale nie tylko. 'Lechistan']()
O prezydencie Adamowiczu i wielokulturowości. Gdańska, ale nie tylko. "Lechistan"
W ten piątek miało być o czym innym. Ale doszło do tragedii, obok której nie da się przejść obojętnie. Autorzy historycznego podcastu tokfm.pl postanowili się do niej odnieść, bo postać zamordowanego prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza jak i...
-
!['Lechistan' wschodni: o przyjaciołach Dostojewskiego, Rachmaninowa i o Starynkiewiczu]()
"Lechistan" wschodni: o przyjaciołach Dostojewskiego, Rachmaninowa i o Starynkiewiczu
Autorzy "Lechistanu" kontynuują swoją wschodnią podróż, dziś jej odcinek z Kazachstanu do Uzbekistanu. Od opowieści o Karolu Gutkowskim, nauczycielu wielkiego przyjaciela Fiodora Dostojewskiego do przyjaciela Siergieja Rachmaninowa Aleksandra...
-
![Krzyżacy, atak rożnem pełnym kurczaków, 'Czerwone tarcze' i zapach piżma. 'Lechistan']()
Krzyżacy, atak rożnem pełnym kurczaków, "Czerwone tarcze" i zapach piżma. "Lechistan"
Zakon krzyżacki powstał w 1191 roku, ale w "naszym pobliżu" Krzyżacy pojawili się w roku 1226. Autorzy podcastu mówią m.in. o wschodnich wątkach w architekturze zamków krzyżackich, jakie można wciąż obejrzeć w Polsce, pojawiają się m.in. postacie...
-
![Kawalerowie Jezusa Chrystusa: jedyny polski zakon rycerski. 'Lechistan' o krucjatach]()
Kawalerowie Jezusa Chrystusa: jedyny polski zakon rycerski. "Lechistan" o krucjatach
W początkowej fazie piątej krucjaty, która odbyła się w 1217 r. miał uczestniczyć polski książę, Kazimierz Opolski. Powrócił z krucjaty z żoną, bułgarską księżniczką Wiolą. Miała ona z Kazimierzem między innymi córkę Eufrozynę, poprzez którą była...
-
![Prometeizm: jak stworzyć syntezę Zachodu i Wschodu? I o 'azerskim Piłsudskim'. 'Lechistan']()
Prometeizm: jak stworzyć syntezę Zachodu i Wschodu? I o "azerskim Piłsudskim". "Lechistan"
Mehmet Emin Rasulzade - to jego nazywano ojcem niepodległości Azerbejdżanu, czyli, w pewnym sensie, "azerskim Piłsudskim". W najnowszym wydaniu "Lechistanu" pojawi się więcej znaczących postaci historycznych, wymieńmy jeszcze tylko jedną: Olgierda...
-
![100 lat temu wiedziano, jak organizować uroczystości. W 'Lechistanie' - międzywojnie]()
100 lat temu wiedziano, jak organizować uroczystości. W "Lechistanie" - międzywojnie
W tym odcinku podcastu autorzy mówią o wątkach muzułmańskich w Polsce i polskich w innych krajach w latach 1918 - 1939. Szczególną wydaje się być historia córki Gireja Dżabagijewa i jego żony, pochodzącej z litewskich Tatarów Heleny...
-
![Polak, Beduin, Kozak. Islamokatolik? 'Już mnie Europa swą cywilizacją znudziła']()
Polak, Beduin, Kozak. Islamokatolik? "Już mnie Europa swą cywilizacją znudziła"
W końcu dociera na Bliski Wschód - tak zaczyna się druga część opowieści o Wacławie Emirze Rzewuskim. Tam zostaje Beduinem a potem przekształca się w Kozaka, można też odnieść wrażenie, że jest wahabitą choć tak naprawdę, po powrocie do Polski żyj...
-
!['Czczość pustyni przedsmakiem wieczności'. Wacław (Wieńczysław) Emir Rzewuski]()
"Czczość pustyni przedsmakiem wieczności". Wacław (Wieńczysław) Emir Rzewuski
W "Lechistanie" płynnie przechodzimy od hodowców i hodowli koni do postaci Wacława Rzewuskiego, który kochał nie tylko konie, ale też całą orientalną kulturę. Był też zarazem mistrzem autokreacji: całkowicie wykreował swój alternatywny (jak histor...
-
![Przebudował dom, żeby częścią była stajnia. O hodowlach i hodowcach polskich arabów]()
Przebudował dom, żeby częścią była stajnia. O hodowlach i hodowcach polskich arabów
Tym razem opowieść o niezwykłych koniach i ich niezwykłych właścicielach. Będzie o genezie słynnych na całym świecie do dziś polskich koni arabskich: ta historia sięga czasów pierwszego rozbioru. Padną nazwiska: Branicki, Rzewuski, Dzieduszycki i...
-
![Lach bez konia jest jak ciało bez duszy. 'Lechistan' o kawalerii: ułanach i ich ogierach]()
Lach bez konia jest jak ciało bez duszy. "Lechistan" o kawalerii: ułanach i ich ogierach
Kawaleria: przez lata związana nierozerwalnie z wizerunkiem Polaka, który walczy. Ale... niektóre określenia, takie jak ogier, rumak, kucyk, kary, kołczan to słowa o pochodzeniu tureckim, o bachmacie nie wspominając. Deresz ma z kolei pochodzenie...
-
![O księdzu, który tłumaczył Koran na polski w trosce o polskość Tatarów. 'Lechistan']()
O księdzu, który tłumaczył Koran na polski w trosce o polskość Tatarów. "Lechistan"
Ta historia jest prawdziwa, wspomniany ksiądz był wówczas w procesie beatyfikacyjnym. Autorzy "Lechistanu" więcej czas poświęcają jednak zjawisku odwrotnemu: pisania literatury polskiej w języku arabskim, swego czasu było ono czymś naprawdę...
-
![Egipska odsłona historii Polski. Odkrywcza i reformatorska, ale nie tylko. 'Lechistan']()
Egipska odsłona historii Polski. Odkrywcza i reformatorska, ale nie tylko. "Lechistan"
Reprezentanci Egiptu powracają, jak polscy, z Mundialu do domu. A w podcaście historycznym tokfm.pl dużo o nie naciąganych związkach Polaków z Egiptem. O jego eksploratorach, w tym pierwszym Polaku, który wszedł na piramidę Cheopsa, o polskim...
-
![Hendrix z Pokucia i muzyka klezmerska. Oraz Wołosi i Włosi. Podcast historyczny 'Lechistan']()
Hendrix z Pokucia i muzyka klezmerska. Oraz Wołosi i Włosi. Podcast historyczny "Lechistan"
Widać w niej wpływy orientalne, bałkańskie, cygańskie i huculskie, czyli góralskie - a gdzie powstała muzyka klezmerska? Kto to był Hendrix z Pokucia? I co ma znaczyć określenie "sefardyjski implant w ciele aszkenazyjskim"? W kolejnym odcinku...
-
![Zaplanuj wakacje z alternatywną historią Polski. W 'Lechistanie' Karpaty, baca, harnaś i bogracz]()
Zaplanuj wakacje z alternatywną historią Polski. W "Lechistanie" Karpaty, baca, harnaś i bogracz
Czy Tatarzy mają coś wspólnego z Tatrami? Słowa podobne, ale raczej jednak nie. A co z Karpatami? W najnowszym odcinku podcastu "Lechistan" autorzy powracają m.in. do multikulturowego słowniczka, tym razem o źródłach rumuńskich i tureckich. Chodzi...
-
![Polska od morza do morza: przepowiednia z Tęgoborza. Podcast 'Lechistan']()
Polska od morza do morza: przepowiednia z Tęgoborza. Podcast "Lechistan"
W poprzednim podcaście było o Wernyhorze, ale przede wszystkim o Sadyku Paszy. Tym razem Autorzy szerzej sięgają po przepowiednię Wernyhory, ale też tę z Tęgoborza. Zanim jednak obie się pojawiły, a tym bardziej zanim o międzymorzu zaczęli mówić...
