Chodzi o procesję religijną, która kończy się mszą, tzw. panachydą z 26 czerwca 2016 roku, zaatakowaną przez grupę związaną ze środowiskami narodowymi. Idąca przez miasto procesja została zablokowana, doszło do szarpaniny; jednemu z mężczyzn podarto koszulkę. Były wyzwiska, wulgaryzmy i agresja. Od razu na miejscu zatrzymano 20 mężczyzn - to oni trafili na ławę oskarżonych. W ocenie Związku Ukraińców nie oskarżono natomiast tych, którzy też aktywnie uczestniczyli w tym zajściu (z Młodzieży Wszechpolskiej).
Czytaj także: Procesja religijna czy marsz polityczny? Proces w Przemyślu przeciwko narodowcom
W trakcie procesu tylko jeden z oskarżonych przyznał się do winy i przeprosił. Inni próbowali udowadniać, że nie było żadnego ataku na tle narodowościowym oraz że nie była to procesja religijna, ale wiec polityczny, na którym powiewały ukraińskie flagi. Jednym z argumentów oskarżonych było też to, że na procesji jeden z jej uczestników miał na sobie koszulkę w kolorze czerwono-czarnym (banderowskim), co zostało przez atakujących uznane za prowokację. Sąd odniósł się również do tego wątku, nawiązując do marszu banderowców w Kijowie. - Pooglądajmy, jak wyglądał w styczniu 2019 roku marsz zorganizowany w Kijowie i może wtedy znajdziemy odpowiedź na pytania, które pojawiały się w toku przewodu sądowego - czy były zbyt daleko idące? W ocenie sądu jednak nie - argumentowała sędzia Edyta Kołacz z Sądu Rejonowego w Przemyślu.
Sąd nie miał wątpliwości, że mężczyźni złamali prawo. Skazano ich na prace społeczne. - Biorąc pod uwagę przepisy polskiej Konstytucji, nie ma możliwości zakazywania innym obrządkom dokonywania aktów kultu religijnego - mówiła sędzia. Dodała jednak, że "sąd rozumie motywy oskarżonych, którzy powoływali się na kwestie historyczne, ale przedmiotem oceny sądu nie jest historia, a zachowanie sprawców”. - To nie był czas ani miejsce na to, aby oskarżeni prezentowali swoje poglądy. Czy to się komuś podoba, czy nie - dowodziła Kołacz. Podkreśliła, że nie kwestionuje pamięci o ofiarach ukraińskich zbrodni, ale dodała, że procesja nie jest miejscem na oddawanie im hołdu.
"Prace społeczne to za mało"
Wyrok nie jest prawomocny. - Przeanalizujemy uzasadnienie sądu i zastanowimy się, co dalej. Wyrok jest łagodniejszy od tego, o co wnosiłem - powiedział nam prokurator Michał Kalita.
- Dobrze, że ten proces się zakończył, prawie trzy lata po zdarzeniu - mówił nam szef Związku Ukraińców w Polsce, Piotr Tyma. W jego ocenie kluczowe jest to, że sędzia odrzuciła argumenty oskarżonych, że przez Przemyśl nie przeszłą procesja religijna, ale polityczna manifestacja. - Sąd jednoznacznie odrzucił tego typu ocenę - mówił Tyma. Dodał, że jego zdaniem narodowcy - oprócz prac społecznie użytecznych - powinni zapłacić też kary finansowe na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym, a tego w wyroku zabrakło. - Kara finansowa mogła być elementem wychowawczym, ale ten element został pominięty przez sąd, mimo że wnosiła o to prokuratura - dodał nasz rozmówca.
Lider Związku Ukraińców odniósł się też do słów sędzi, które dotyczyły historii. - W ogóle tego nie rozumiem dlatego, że w mojej ocenie osoby podżegające do tego napadu, jak i oskarżeni bardzo dużo mówili o materii historycznej, natomiast na żadnym etapie sąd nie powołał jako biegłych historyków, którzy znają tematykę ukraińską - powiedział Piotr Tyma. - Rozumiem, że to był gest sądu w stronę oskarżonych, by pozostawić im jakiś margines pewności siebie, że postępowali nie do końca źle - stwierdził.
Czytaj także: "Chcieliśmy być z naszymi ukraińskimi współbraćmi". Procesja w Przemyślu pod flagami Polski i Ukrainy
Na ogłoszeniu wyroku była też Maria Tucka, przewodnicząca przemyskiego oddziału Związku Ukraińców. - Sam wyrok jest, jaki jest, ale jako mieszkance miasta jest mi bardzo przykro, że w ogóle doszło do tej napaści na procesję. Przez tyle lat pracowaliśmy, robiliśmy różne programy edukacyjne, a w moim rodzinnym mieście spotkała mnie taka nienawiść. I to jest najbardziej przykre. Mam tylko nadzieję, że wyrok będzie dla tej grupy młodzieży miał wydźwięk wychowawczy - stwierdziła Tucka.
- Dla mnie najważniejsze było to, że sąd stwierdził jednoznacznie, że była to procesja religijna, a nie wiec polityczny. To dla nas bardzo ważne, dlatego braliśmy udział w tym procesie, żeby o tym zaświadczyć. A wymiar kary? Przykro, że w ogóle musiała zostać wymierzona. Jeśli chodzi o odwołania pani sędzi do historii? Nie chciałbym tego oceniać - powiedział po wyjściu z sali obrad Igor Horkiw ze Związku Ukraińców w Przemyślu.
23 czerwca przez Przemyśl ponownie przejdzie procesja religijna, która zakończy się nabożeństwem na cmentarzu w Pikulicach. - Mam nadzieję, że będzie spokojnie i że nie będzie kordonów policji. Bo w XXI wieku iść pod osłoną ogromnej liczby policjantów to straszne, przerażające wrażenie. A tak było w poprzednich latach, po wydarzeniach z 2016 roku. Rodzice bali się puścić na procesję swoje dzieci - mówi Maria Tucka.
