Współczesne problemy okiem filozofa. Posłuchaj felietonów Tomasza Stawiszyńskiego

"Kwadrans Filozofa" to cykl felietonów mówionych, w których Tomasz Stawiszyński przygląda się aktualnym wydarzeniom z perspektywy filozofa. - Interesuje mnie nie tyle bieżący nurt wydarzeń, ile raczej różne struktury ten nurt organizujące - mity, wyobrażenia, dogmaty, których się nieświadomie trzymamy, wierzenia, przesądy. - tłumaczy.

"Nie istnieje gen homoseksualności" - oznajmiła przewodnicząca zespołu, który przeprowadził największe dotąd badania biologicznych podstaw ludzkiej seksualności. Co to oznacza? Czy radość prawicowych i chrześcijańskich komentatorów jest uzasadniona?

Pamiętacie minę Gołoty po ciosach Lewisa? To klucz do zrozumienia polskiej rzeczywistości

Mina ta wyraża bowiem w sposób pełny i doskonały zjawisko w Polsce powszechne i dominujące, a mianowicie – dysonans poznawczy. A zatem stan mentalnej – i emocjonalnej – konfuzji, który pojawia się w momencie, kiedy do naszego umysłu wpływają treści sprzeczne z uprzednio w nim obecnymi przekonaniami, obserwacjami czy ustaleniami.

Hejt jako strategia polityczna

Prosty komunikat – prosta reakcja. Wszystko oparte na najbardziej pierwotnych, ewolucyjnie zakorzenionych odruchach. Nikt się przy tym nie martwi o kwestie merytoryczne, o weryfikację fake newsów, o jawny prymitywizm tego rodzaju metod, o kwestiach etycznych nie wspominając. W dzisiejszym świecie wygrywa ten, kto nadaje ton, a nie ten, kto ma rację. Racja nikogo już nie interesuje, okazało się bowiem, że istnieją znacznie prostsze metody realizowania swoich celów, aniżeli dbanie o rzetelność tego, co się mówi i tego, co się robi.

Okoliczność, że to właśnie prawica najlepiej przyswoiła sobie tego rodzaju lekcję – prawica odmieniająca przez wszystkie przypadki takie pojęcia jak "prawda", "obiektywizm", "rzetelność" czy "przyzwoitość" – pozostaje fenomenem, którego badanie zajmie zapewne jeszcze wiele lat. 

Czy Polska to matrix?

Polska jawi się ostatnio jako dualistyczny matrix, symulacja. W jednym świecie Marek Jędraszewski to biskup posługujący się retoryką brutalną i niesprawiedliwą, w drugim to duchowny niezłomny i bohater. Prawa fizyki są nieubłagane i mieszkańcy obu światów nieustannie natykają się na siebie w najmniej sprzyjających okolicznościach.

Czy los planety zależy od ciebie?

W interesie wielkich korporacji, które odpowiadają za ponad 70% emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, jest przekonywanie nas, że los planety zależy od naszych indywidualnych wyborów konsumenckich. Od tego czy gdzieś polecimy czy nie polecimy samolotem, albo czy będziemy się zaopatrywać w sklepach ze zdrową żywnością.

Poczucie, że się dokonuje wyborów konsumenckich, od których zależy przyszłość planety, jest bez wątpienia budujące. Czy jednak nie staje się ono dzisiaj jeszcze jednym orężem w wojnie kulturowej? Jeszcze jednym symbolem grupowej przynależności? Jeszcze jednym tożsamościowym rekwizytem, z pomocą którego można utwierdzić się w swoich przekonaniach i zyskać aprobatę członków własnej grupy?

Tego rodzaju, nazwijmy to, psychologiczne funkcje stylów życia, pozostają bez związku - chciałbym to wyraźnie podkreślić - z ich realną wartością czy też realnymi konsekwencjami.

Ludzie i potwory. O zatrzymaniu Jakuba A. i nagonce na Adama Bodnara

Jeśli media publiczne stanowią już tylko i wyłącznie narzędzie sprawowania władzy przez rządzących - jest dość oczywiste, że zachowują się zgodnie z powyżej nakreśloną logiką. Nie zdają sobie przy tym jednak sprawy, że stoją w pozycji ucznia czarnoksiężnika, archetypowej figury kogoś, kto, przekonany o swojej racji i kontroli, uruchamia siły, nad którymi nie jest później już w stanie zapanować.

Zrozumieć przegraną

Opozycja i jej zwolennicy byli święcie przekonani, że zwycięstwo w wyborach im się bezwzględnie należało. A jednak to się nie wydarzyło. Zamiast hejtować wyborców Prawa i Sprawiedliwości, warto sobie teraz zadać kilka fundamentalnych pytań, aby zdiagnozować przyczyny porażki.

"Kwadrans Filozofa": sprawdź pełną listę felietonów!

Pobierz aplikację TOK FM i słuchaj na smartfonie!

TOK FM PREMIUM