11 września 2001 r. nad rumowiskiem po zniszczonych wieżach World Trade Center unosił się jeszcze pył, kiedy ówczesny burmistrz Nowego Jorku Rudolph Giuliani zapowiedział odbudowę zniszczonego kompleksu. - Wyjdziemy z tego silniejsi. (...) Przywrócimy panoramę Nowego Jorku - mówił. Odbudowę kwartału miasta zapowiadali też gubernator stanu, George Pataki, dzierżawca terenu Larry Silverstein i sam prezydent USA George W. Bush . Już w październiku powstała Korporacja Rozwoju Dolnego Manhattanu, powołana przez gubernatora Patakiego. Zarządza ona procesem odbudowy od wstępnych planów architektonicznych, przez wybór głównego projektu odbudowy aż do samej konstrukcji. Po niezliczonych spotkaniach, panelach dyskusyjnych, sporach i dwóch architektonicznych konkursach, 27 marca 2003 r. spośród propozycji siedmiu konkurencyjnych pracowni w niezwykle spornym werdykcie wybrano projekt Daniela Libeskinda , którego głównym założeniem było niezwykłe wykorzystanie światła.
Klin światła - zobacz koncepcję Daniela Libeskinda
Zwycięstwo Libeskinda? Z jego projektu niewiele zostało
Projekt Libeskinda, nazwany Memory Foundations (Fundamenty Pamięci - red.), wytycza nową panoramę Dolnego Manhattanu. Sześć nowych drapaczy chmur , wśród nich nowy najwyższy budynek Nowego Jorku One World Trade Center , ochrzczony nieformalnie przez gubernatora Patakiego "Wieżą Wolności", otoczy miejsce pamięci ofiar zamachu od strony miasta, zostawiając otwarty widok na rzekę Hudson. Za główne założenie architektoniczne odbudowy Ground Zero odpowiada Libeskind. Jego projekt ulegał jednak przez lata wielu zmianom , m.in. po uzgodnieniach z Larrym Silversteinem i jednym z byłych współzawodników w konkursie - firmą Skidmore, Owings and Merrill. Budynki - sześć potężnych wieżowców i węzeł komunikacyjny, zaprojektowali inni architekci. Miejsce pamięci ofiar katastrofy wraz z muzeum, a także nowa stacja miejskiej kolejki i metra odbiegają od oryginalnego pomysłu Libeskinda.
10 lat kłótni, a Ground Zero to wciąż plac budowy
W każdą rocznicę zamachu w nowojorskie niebo strzelają dwa olbrzymie snopy światła . W panoramie miasta stworzone przez dziesiątki reflektorów świetlne słupy są na razie najbardziej widocznym znakiem przypominającym o istnieniu niegdyś wież WTC. Mimo szumnych zapowiedzi i dość szybko rozstrzygniętego konkursu, 10 lat po przerażającym ataku al-Kaidy na Nowy Jork, w Strefie Zero stoi gotowy tylko jeden z planowanych sześciu budynków nowego World Trade Center. Kontrowersyjny konkurs, niezliczone zmiany zwycięskiego projektu, protesty rodzin ofiar i ograniczenia narzucone przez nowojorskich urzędników sprawiły, że w pierwotnym projekcie modyfikowano nawet ławki i latarnie - pisze "Los Angeles Times". Kwartał na Dolnym Manhattanie, będący w większości własnością Port Authority of New York and New Jersey, czyli organu zarządzającego portami Nowego Jorku i New Jersey oraz ich infrastrukturą transportową (mosty, tunele, porty lotnicze i morskie), to wciąż wielki plac budowy. Co już powstało, a co dopiero powstanie?
Wizualizacja pomnika ofiar zamachów na WTC
Pomnik ofiar ataków - oaza zieleni wśród drapaczy chmur
W 10 rocznicę ataku terrorystów Osamy ben Ladena na World Trade Center otwarty zostanie park-pomnik ofiar 11 września i zamachu bombowego na WTC w 1993 r. Zajmujący ok. 3 hektary park jest centralnym elementem założenia architektonicznego Strefy Zero. Projektant WTC Memorial, izraelsko-amerykański architekt Michael Arad, wygrał konkurs, mimo że jego wizja najbardziej różniła się od pierwotnego założenia przewidzianego w głównym projekcie Libeskinda. Zamiast ogromnej połaci zapadniętego terenu, który miał symbolizować ranę po WTC, Arad z pomocą architekta krajobrazu Petera Walkera stworzył pomnik, który wprawdzie zachowuje ślady bliźniaczych wież, ale pomija obniżenie terenu. Mimo kolejnych zmian wymuszanych przez zainteresowane strony, najistotniejsze założenie projektu udało się wcielić w życie. Dokładnie w miejscu wież WTC wpuszczono w ziemię dwa ogromne baseny z fontannami , z których woda znikać będzie w centralnie umieszczonych odpływach przypominających studnie. Po wyjściu z obsadzonego 416 dębami parku zwiedzający zobaczą baseny-fontanny i wykonane z brązu tablice z nazwiskami ofiar z obu wież, Pentagonu i zamachu z 1993 r. - opisuje "Los Angeles Times".
Fontanny symbolizujące zniszczone wieże WTC
Najpierw muzeum, potem dworzec, na końcu kościół
Pod fontannami znajdzie się podziemne muzeum ataków na WTC. Całość opatrzono nazwą Narodowy Pomnik i Muzeum 11 Września. Samo muzeum ma zostać otwarte we wrześniu 2012 r. Dwie inne zniszczone w ataku al-Kaidy budowle - węzeł kolejowy World Trade Center i greckokatolicka cerkiew Św. Mikołaja - również przypominają o powolnym tempie odbudowy. Data odbudowy cerkwi jest nieznana. Zaprojektowany przez Santiago Calatravę awangardowy dworzec, który połączy linię kolejową PATH z nowojorskim metrem, będzie gotowy w 2013 r. i podobnie jak pomnikiem ma szansę stać się najciekawszym elementem nowego kompleksu.
Nowe WTC rośnie na Manhattanie. Film nakręcony kilkaset metrów nad ziemią
Gigantyczne wieżowce. Nowe WTC będzie koroną Manhattanu
Resztę przestrzeni zajmą typowe dla Manhattanu drapacze chmur . Najbardziej rozpoznawalnym budynkiem nowego WTC będzie wieża One World Trade Center. Budowa tego kolosa o symbolicznej wysokości 1776 stóp (541 m, 1776 to rok ogłoszenia Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych), ruszyła 28 kwietnia 2006 r. Za dwa lata konstrukcja ma zostać ukończona. Będzie wówczas najwyższym budynkiem w USA i trzecim co do wysokości budynkiem świata. Na razie jest już najwyższym budynkiem na dolnym Manhattanie.
Fot. Mark Lennihan/AP
OWTC to owoc współpracy Daniela Libeskinda z architektem z firmy Skidmore, Owings i Merril - Davidem Childsem. Znajdzie się w niej 242,000 mkw. przestrzeni biurowej, taras obserwacyjny na wysokości 415 m , wejście do nowej stacji kolejki miejskiej i metra a także podziemny parking. Podstawa budynku jest specjalnie wzmocniona - ma wytrzymać atak bombowy z poziomu ulicy. Wzmocnione ściany zastosowano też we wszystkich klatkach schodowych czy szybach wind.
Fot. Mark Lennihan/AP
Niekończąca się budowa. WTC powstaje w bólach
Tower Two, czyli drugi z planowanych budynków, zaprojektował lord Norman Foster . Pochyły dach budynku przypomina kształtem cztery diamenty, skierowane w stronę pomnika pamięci ofiar. Cała konstrukcja wieżowca ma przypominać diament. Po długotrwałym spowolnieniu prac, budowa Wieży 2 postępuje obecnie szybko. 6 sierpnia budynek osiągnął poziom ulicy, a w 2015 roku ma być gotowy.
Tower Three przy Greenwich Street 175 zaprojektował laureat nagrody Pritzkera (architektonicznego Nobla), lord Richard Rogers z firmy Rogers, Stirk, Harbour & Partners. Budowa wieży rozpoczęła się w styczniu 2008 r. Gotowy budynek ma mierzyć 352 m wysokości. Ukończenie budowy zapowiedziano na 2014 r. Tower Four, czyli Czwarta Wieża, stanie przy Greenwich Street 150. Zaprojektowany przez innego laureata Pritzkera, Fumihiko Maki, wieżowiec ma osiągnąć 288 m. Budowa ruszyła w styczniu 2008, koniec planowany jest na 2013 rok. Oprócz WTC 7, w czerwcu 2011 tylko Czwarta Wieża i One World Trade Center były w zaawansowanym stadium budowy. Nie wiadomo, kiedy ruszy budowa Wieży numer 5.
Fot. Mark Lennihan/AP
Kiedy zniknie Ground Zero, a powróci WTC?
World Trade Center 7 jako jedyny znajduje się poza terenem należącym do Port Authority of New York and New Jersey. I jako jedyny budynek z całego projektu został już ukończony. Na pełną odbudowę i symboliczny koniec kojarzącej się z chaosem i zniszczeniem nazwy Ground Zero przyjdzie poczekać jeszcze kilka lat. Kiedy bowiem przyszło do realizacji ambitnych projektów zapowiadanych na fali patriotycznego uniesienia w pierwszych latach po ataku, zaczęły się oszczędności, a rozbuchane budżety projektów dodatkowo zmniejszył kryzys gospodarczy trawiący Amerykę. W odbudowywanym Światowym Centrum Handlu - jak przed atakiem - zaczął już rządzić biznes.
Zobacz także:
Tak mogło wyglądać nowe WTC. Niezrealizowane wizje [ZOBACZ PROJEKTY] >>
Rekonstrukcja zdarzeń [11 WRZEŚNIA MINUTA PO MINUCIE] >>
