Abdulrazak Gurnah to tanzański pisarz, którego twórczość skupia się na opisywaniu kolonializmu i jego ofiar. Werdykt potwierdził wcześniejsze doniesienia szwedzkich mediów, które spodziewały się, że w tym roku Noblistą zostanie twórca spoza europejskiego kręgu kulturowego.
Abdulrazak Gurnah Urodził się na wyspie Zanzibar u wybrzeży wschodniej Afryki. W 1968 przybył do Wielkiej Brytanii jako student i pozostał w tym kraju. Obecnie jest wykładowcą literatury na Kent University. Wydał między innymi powieści "Memory of Departure", "Pilgrims Way", "Dottie", "Paradise", "Admiring Silence", "By the Sea", "Desertion" i "The Last Gift".
Literacka nagroda Nobla przyznawana jest od 120 lat. Ze statystyk wynika, że od 1901 roku literackiego Nobla otrzymało 117 pisarzy i poetów lub dramaturgów, z czego 117 (81 proc.) pochodziło z Europy lub Ameryki Północnej. Najczęściej Akademia Szwedzka doceniała autorów z Francji (15 razy), Stanów Zjednoczonych (13) oraz Wielkiej Brytanii (12). Wśród 117 nagrodzonych pisarzy znalazło się 16 kobiet, w tym Olga Tokarczuk - laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 2018.
Kto był typowany?
W opublikowanym w środę w "Dagens Nyheter" rankingu możliwych laureatów tegorocznej Nagrody Nobla wskazywano 19 twórców spoza Europy i Ameryki Północnej. Z Ameryki Łacińskiej byli to: Gloria Gervitz (Meksyk), Laura Restrepo (Kolumbia), Jamaica Kincaid oraz Maryse Conde (Karaiby).
Kontynent afrykański reprezentowali: Ngugi Wa Thiong'o (Kenia, był typowany od lat), Mia Couto (Mozambik), Scholastique Mukasonga (Rwanda), Chimamanda Ngozi Adichie (Nigeria), a także Nuruddin Farah (Somalia). Typowani autorzy z Bliskiego Wschodu to: Dawid Grosman (Izrael) oraz Adonis (Syria, wskazywany od lat). Z Azji i Oceanii wymienieni zostali: Salman Rushdie oraz Vikram Seth (Indie), Liao Yiwu oraz Yan Lianke (Chiny), Władimir Sorokin (Rosja), Haruki Murakami (Japonia, faworyt czytelników w zakładach bukmacherskich), Ko Un (Korea Południowa), a także Gerald Murnane (Australia).
Jak wygląda wybór laureata?
Kandydatów do literackiego Nobla zgłaszają poprzedni laureaci, członkowie podobnych akademii w innych państwach, profesorowie literatury i historii literatury z uczelni akademickich, przewodniczący związków pisarzy, PEN-klubów z całego świata oraz sami członkowie Szwedzkiej Akademii.
Kandydatury można zgłaszać do końca stycznia. Jest ich zazwyczaj ok. 500, po pierwszej selekcji zostaje 150-200 nazwisk. W marcu lista zawęża się do 10-20 nazwisk, przed wakacjami obejmuje maksymalnie 5-8 propozycji. We wrześniu dyskutuje się przeważnie już tylko nad dwiema kandydaturami. Głosowanie odbywa się następująco: sekretarz Akademii obchodzi stół ze srebrną tacą, a akademicy składają na niej karteczki z wybranym nazwiskiem. Obowiązuje absolutna większość głosów - jeżeli nie uda się za pierwszym razem, głosowanie odbywa się ponownie.
Nagroda Nobla to złoty medal i kaligrafowany dyplom. W ubiegłym roku Fundacja Noblowska podwyższyła o 1 mln koron (98 tys. euro) do 10 mln koron (980 tys. euro) wartość nagrody pieniężnej w każdej z sześciu dziedzin. W związku z pandemią COVID-19 w dniu 10 grudnia w rocznicę śmierci Alfreda Nobla w Sztokholmie nie odbędą się tradycyjne uroczystości. Laureaci - tak jak przed rokiem - mają otrzymać nagrody w swoich krajach za pośrednictwem szwedzkich placówek dyplomatycznych. Decyzja dotycząca wręczenia nagrody w Oslo ma zapaść w połowie października.
