Podwyżkę akcyzy na alkohol i papierosy zaakceptowała sejmowa większość, głosami Zjednoczonej Prawicy. Wyższy podatek to wyższe wpływy do budżetu, który potrzebuje dodatkowych środków na wypłatę, obiecanych w kampanii wyborczej, 13. emerytur. Podwyżka ma przynieść budżetowi około 30 mld złotych.
Rządzącym zależy na czasie, w ustawie zapisano, że nowe przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2020 roku.
Ale termin może okazać się trudny do osiągnięcia. Biuro Legislacyjne Senatu, do którego trafiła znowelizowana przez Sejm ustawa, oceniło, że zaproponowany termin wejścia w życie zmian rodzi niebezpieczeństwo naruszenia konstytucyjnych standardów.
Biuro Legislacyjne Senatu zwraca uwagę w piśmie opublikowanym na stronie internetowej Izby Wyższej na wątpliwości związane z terminem wejścia w życie zmian. Podkreślono, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, z klauzuli demokratycznego państwa prawnego, której pochodną jest zasada ochronny zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynika konstytucyjna zasada dostatecznie długiego okresu pomiędzy ogłoszeniem, a wejściem w życie ustawy.
Wyższa akcyza? Pośpiech nie jest wskazany
Legislatorzy tłumaczą, że odpowiednie vacatio legis ma umożliwić adresatom ustawy zapoznanie się z nowymi regulacjami prawnymi i pozwolić im na dostosowanie się do zmieniającego się stanu prawnego. Standardem jest okres 14 dni od dnia jej ogłoszenia.
W przypadku ustaw podatkowych innych niż dotyczących podatków rozliczanych w skali roku brakuje jednoznacznych zasad rządzących długością vacatio legis. Przyjmuje się, że ze względu na regulowaną materię ustawy podatkowe powinny wchodzić w życie po stosunkowo długim, z reguły wykraczającym poza zasadniczy, "okresie spoczywania". Z uwagi na zasady składania deklaracji, obliczania i zapłaty akcyzy uzasadnione jest, aby zmiany w ustawie o podatku akcyzowym wchodziły w życie z początkiem miesiąca.
"Określenie wejścia w życie ustawy datą kalendarzową może jednak nieść za sobą ryzyko skrócenia vacatio legis poza jej konstytucyjne standardy, czy wręcz jej pominięcia lub nadania mocy wstecznej wprowadzanym zmianom. Takie niebezpieczeństwo może wynikać ze zbyt późnego przedłożenia Parlamentowi projektu ustawy z określoną kalendarzowo datą wejścia w życie lub przedłużania się procesu legislacyjnego w samym Sejmie i Senacie" - czytamy w opinii.
Prawnicy Senatu przypominają, że po uchwaleniu ustawy przez Sejm należy jeszcze znaleźć czas na rozpatrzenie ustawy przez Senat (oraz ewentualne rozpatrzenie poprawek Senatu przez Sejm), a także na podpisanie ustawy przez Prezydenta.
"Stąd też zakładany termin wejścia w życie ustawy powinien uwzględniać wszystkie etapy procedury parlamentarnej oraz termin na jej podpisanie. Konstytucyjne terminy na rozparzenie ustawy przez Senat i podpisanie ustawy przez Prezydenta to odpowiednio 30 dni od dnia przekazania i 21 dni od dnia przedstawienia do podpisu" - podkreślono.
Poinformowano, że określenie dnia wejścia w życie zmian z pominięciem zagwarantowanego prezydentowi terminu podjęcia decyzji co do podpisania ustawy, było kwestionowane w wyrokach Trybunału Konstytucyjnego. Zaznaczono, że - zgodnie ze stanowiskiem TK - odstępstwo od wskazanych terminów konstytucyjnych jest dopuszczalne wyjątkowo, gdy w grę wchodzi stan wyższej konieczności państwowej dostatecznie wykazany przez inicjatora procesu ustawodawczego.
"Przyjęty w opiniowanej ustawie termin wejścia w życie ustawy na dzień 1 stycznia 2020 r. może rodzić niebezpieczeństwo niedochowania konstytucyjnym standardom przyjętym we wskazanych wyżej orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego. Aby uniknąć tego rodzaju zagrożenia, należy zaproponować poprawkę zachowującą zasadę, zgodnie z którą ustawa wprowadzająca zmiany w podatku akcyzowym powinna wejść w życie z początkiem miesiąca, przy jednoczesnym poszanowaniu minimalnej vacatio legis" - uważają legislatorzy Senatu.
Zaproponowano taką zmianę przepisu, aby ustawa weszła w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie określonej, wskazanej w regulacji, liczby dni od dnia ogłoszenia zmian.
Wyższa akcyza? Marszałek Grodzki sugeruje, że w Senacie wróci niewygodny dla PIS wniosek
Opinia BLS to nie jedyna sprawa, która może skomplikować plany rządu. Przypomnijmy, że Tomasz Grodzki zasugerował w TOK FM, że podczas senackich prac może wrócić poprawka, którą odrzucono w Sejmie. Jak podkreślił marszałek, rozczarowało go, że sejmowa większość nie poparła poprawki (zgłoszona przez klub PSL-Kukiz'15 - red.), dotyczącej przeznaczenia pieniędzy z wyższej akcyzy na Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych. - Nie wiem, czy taki wniosek nie powróci w Senacie - powiedział Grodzki w TOK FM. Jak mówił w rozmowie z Grzegorzem Sroczyńskim, polska służba zdrowia wymaga dofinansowania. Marszałek Senatu zadeklarował, że jest gotów poprzeć projekt ustawy, zwiększającej nakłady na ochronę zdrowia do 7,3 PKB. Przygotowanie ustawy zapowiedział Adrian Zandberg.
Senat zajmie się nowelizacją ustawy o akcyzie na najbliższym posiedzeniu, które rozpocznie się 17 grudnia.
Całej rozmowy z marszałkiem Tomaszem Grodzkim można wysłuchać dzięki aplikacji TOK FM:
