Chcesz wiedzieć szybciej? Polub nasTeraz, gdy podobny program opracowało ministerstwo, specjaliści zapomnieli o swoich wcześniejszych zarzutach, a Narodowy Program Prokreacji, który definitywnie kończy finansowanie procedury in vitro z budżetu państwa, ocenili pozytywnie.
Co ciekawe, w sierpniu lekarze i eksperci z AOTMiTu, nie zamówili żadnych ekspertyz ani opinii w tej sprawie. Za to w kwietniu, swoją decyzję odmowną dla naprotechnologii uzupełnili najnowszymi badaniami na ten temat. Wkrótce rusza Narodowy Program Prokreacyjny . Minister Konstanty Radziwiłł mówi jasno: - Naszym celem jest całkowite odejście od in vitro.
Eksperci opiniują
Na początku sierpnia ministerialną strategię opiniowała Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Rada Przejrzystości, która pełni przy niej funkcję opiniodawczo-doradczą, składa się z 10 osób posiadających doświadczenie, uznany dorobek oraz co najmniej stopień naukowy doktora nauk medycznych lub dziedzin pokrewnych, w tym etyki. W jej skład wchodzi: czterech przedstawicieli Ministra Zdrowia; dwóch przedstawicieli Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia; dwóch przedstawicieli Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych oraz dwóch przedstawicieli Rzecznika Praw Pacjenta.
Opiniując Narodowy Program Prokreacyjny ministerstwa zdrowia eksperci uznali, że: "Zaproponowany 5-letni program wpisuje się w aktualne oczekiwania społeczne i poprawia jakość świadczeń medycznych . (...) Dotychczasowe postępowanie diagnostyczne i lecznicze, w ramach prowadzonego do czerwca 2016 roku programu zapłodnienia pozaustrojowego, wielokrotnie pomijało klasyczne metody leczenia (...)".
Wątpliwości Rady wzbudziło jedynie powstanie Banku Tkanek Germinalnych , dedykowanego pacjentom onkologicznym. Tu eksperci wskazali, że jest to metoda eksperymentalna i nie znajduje akceptacji Rady.
Plan Radziwiłła, wciąż nieogłoszony, zakłada m.in. że każde województwo ma mieć co najmniej jedną klinikę, która kompleksowo zajmie się niepłodnymi pacjentami. - Program ma wesprzeć te ośrodki organizacyjnie i w zakupie nowoczesnego sprzętu - mówił TOK FM minister zdrowia Konstanty Radziwiłł.
Resort zapewnia, że terapia w ośrodkach zdrowia prokreacyjnego będzie się opierała na aktualnej wiedzy medycznej. Ma to być zarówno leczenie zachowawcze czy chirurgiczne, ale przede wszystkim diagnostyka. I wsparcie psychologa. - Wiadomo, że dla wielu par to kłopoty emocjonalne są przyczyną problemów z zajściem w ciążę - mówił dwa tygodnie temu minister Radziwiłł. Pewne jest jedno - program wsparcia niepłodności, bez procedury in vitro, będzie kosztował podatników ok. 75 mln zł.
A ekspertyzy?
W opinii Rady na temat Programu Kompleksowej Opieki Zdrowia Prokreacyjnego w Polsce na próżno można szukać zamówionych ekspertyz, potwierdzających słuszny, bądź nie, kierunek, którym podąża resort zdrowia.
Znajdziemy w niej za to akapit, w którym czytamy: "Rada Przejrzystości zwraca uwagę na pośpieszny tryb wdrażania wielospecjalistycznego projektu, co uniemożliwia zasięgnięcie opinii ekspertów z poszczególnych specjalności medycznych".
"Ja bym się nie odważył"
Marek Balicki, b. minister zdrowia: To jest niezrozumiałe. Niepokojące jest, że organ, jakim jest Rada Przejrzystości przy Agencji Oceny Technologii Medycznych, wydaje opinie, pisząc, że nie jest w stanie zasięgnąć opinii ekspertów! Co jest jej podstawą? Zwłaszcza, że sprawa dotyczy dostępu do procedury medycznej, która dotąd była finansowana ze środków publicznych. Bez opinii ekspertów nie odważyłbym się na taki krok - dodaje Balicki.
Naprotechnologia jeszcze w kwietniu nie była poważną metodą
W kwietniu tego roku eksperci opiniowali z kolei "Program wsparcia leczenia niepłodności mieszkańców woj. mazowieckiego metodą naprotechnologii na lata 2016-2018". 11 kwietnia eksperci zaopiniowali ten plan negatywnie.
W uzasadnieniu napisali: "Naprotechnologia nie może być uznana za alternatywę dla współczesnych procedur medycznych ze względu na brak rzetelnych dowodów naukowych potwierdzających jej skuteczność (...) Aktualna wiedza medyczna nie pozwala na akceptację projektu pod względem merytorycznym, a także ekonomicznym".
W dokumencie z 29 kwietnia 2016 r. Prezes Agencji Oceny technologii Medycznych i Taryfikacji, dr Wojciech Matusewicz odnosząc się do tego samego planu pisze: "Główną przesłanką za negatywną opinią Prezesa Agencji jest fakt, że naprotechnologia nie stanowi opcji terapeutycznej dla osób borykających się z problemem niepłodności , zwłaszcza w przypadkach, gdy niepłodność ta związana jest ze zmianami fizjologicznymi w obrębie narządów rodnych kobiety lub męską niepłodnością. (...) Naprotechnologia nie ma dowodów literaturowych o celowości i skuteczności takiego sposobu postępowania".
Na dowód swojej ekspertyzy, prezes AOTMiT przywołuje dwa międzynarodowe badania.
Ministerialny plan, który wyłącza finansowanie in vitro, na rzecz naprotechnologii, Prezes AOTMiT opiniuje pozytywnie. Nie odwołuje się do żadnych badań, ale podkreśla m.in: "Należy podkreślić, że odpowiednio prowadzona edukacja zdrowotna może przyczynić się do zmiany postaw zdrowotnych w społeczeństwie i przynieść oczekiwane efekty zdrowotne w długim horyzoncie czasowym".
"Uwstecznianie naukowości"
O wątpliwej roli naprotechnologii ani Prezes, ani eksperci z Rady Przejrzystości, choć dysponują ekspertyzami z kwietnia, nie wspominają.
Tak różne w treści opinie z kwietnia i sierpnia tego roku, napisane przez Prezesa i Rady Przejrzystości przy AOTMiT daliśmy do porównania b. ministrowi zdrowia, Markowi Balickiemu: Każdy z nas może zmieniać zdanie, ale jeżeli jest to organ Agencji, to tak radykalna zmiana stanowiska, a nawet uwstecznienie naukowości tych opinii, jest absolutnie niezrozumiałe! I wskazuje, że jest to motywowane ideologicznie. Agencja musi działać w sposób niezależny od konkretnych światopoglądów, mówiąc wprost - ma działać zgodnie z faktami i ustaleniami wiedzy i nauki - uważa Balicki.
- To jest wyraz oportunizmu, jeśli organy które mają opierać się na wynikach o badania naukowe, wydają opinię ulegając presji politycznej w trosce o swoje stanowiska . To bardzo niebezpieczne zjawisko. I prowadzi do braku zaufania i obniżania rangi autorytetów - nie ma wątpliwości Balicki.
"To decyzja polityczna"
Profesor Sławomir Wołczyński, ginekolog i endokrynolog, kierownik Kliniki Rozrodczości i Endokrynologii Ginekologicznej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku: Ta decyzja pokazuje, że eksperci pomyśleli "nie podskakujemy ministrowi". I tak zrobili. To bardzo dziwne, dlaczego tak różne opinie są przedstawiane, w tak krótkim odstępie czasu. Nie wiem, kto się podpisał, kto stworzył ten program, rekomendacje Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu, czy Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego są w tym zakresie jasne: in vitro jest uznaną na świecie metodą leczenia niepłodności. Mamy do czynienia z decyzją polityczną. A jeżeli w Polsce nie wierzy się ekspertom, można było zwrócić się do specjalistów zagranicznych.
- Ministerialna propozycja, czyli program bez in vitro tak naprawdę dotknie najbiedniejszych. Tych, których nie stać na sfinansowanie tej procedury, nawet biorąc kredyt. Ich plan Radziwiłła pozbawia marzeń o posiadaniu własnych dzieci - dodaje prof. Wołczyński.
"Miało nie być in vitro, i nie ma"
Jeden z członków zespołu przy ministrze zdrowia, który opracowywał założenia Narodowego Programu Prokreacji przyznaje anonimowo: - Podczas prac nad programem przedstawiciele ministerstwa jak ogień unikali słowa "naprotechnologia", choć de facto wszyscy wiedzieliśmy, że o to w tym wszystkim chodzi. Wielu członków zespołu pracowało w myśl zasady, jak kogoś będzie stać na in vitro, to niech sobie zrobi prywatnie - mówi w rozmowie z TOK FM. - A jeśli nie stać, to co wtedy? - pytam. - Zespół się takim problemem nie zajmował.
Kolejna z osób z zespołu, także anonimowo dodaje: - Wiedzieliśmy, z jakimi poglądami mamy do czynienia i z nimi nie dyskutowaliśmy. Miało nie być in vitro i nie ma - wyjaśnia.
Balicki: - Większość tego, co jest w programie ministerstwa zdrowia może być realizowane bez tego programu w ramach zagwarantowanych świadczeń publicznych, natomiast nie może być finansowane in vitro. I to jest powód do niepokoju. Gdyby pisząc sierpniową opinię do programu, Prezes AOTMiT i eksperci Agencji zwrócili się o opinie specjalistów w tej sprawie, ta, zdaniem Balickiego, z pewnością zostałaby wzbogacona o informację, że bez in vitro nie można w XXI wieku mówić o skutecznej metodzie leczenia niepłodności.
Być może właśnie dlatego, nikt z gremium Rady Przejrzystości takiej opinii nie zamówił.
Co sądzili o in vitro w 2013?
Warto przypomnieć, że w 2013 roku Rada Przejrzystości opiniowała program - Leczenie Niepłodności Metodą Zapłodnienia Pozaustrojowego na lata 2013-2016.
Wtedy profesorowie napisali: "Program odnosi się do technologii medycznej powszechnie stosowanej w leczeniu niepłodności i jest dobrze przygotowany od strony technicznej, zapewniając młodym parom dostęp do procedury zapłodnienia pozaustrojowego.(...) Pragnienie posiadania potomstwa jest podstawowym instynktem, który umożliwia kontynuację gatunku. Jednak ludzie cierpieli z powodu niepłodności od początku istnienia rodzaju ludzkiego. Z czasem zmieniły się aspekty socjalne, medyczne i ekonomiczne niepłodności. Od stanu uważanego za efekt bożej łaski, jak to było w przypadku Rachel, opisywanym w Księdze Rodzaju, do przypadłości zdrowotnej jak każda inna. Postępy w medycynie i naukach podstawowych zrewolucjonizowały diagnostykę i leczenie, a także umożliwiły rodzicielstwo parom, które dwie dekady nie miały szans na potomstwo".
Jak to możliwe, że eksperci, w tym doświadczeni lekarze zasiadający w Radzie Przejrzystości zmieniają zdanie zgodnie z politycznym frontem, chciałam się zapytać prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych, dr Wojciecha Matusewicza. Ten, bez podania przyczyny, odmówił spotkania i rozmowy na ten temat.
Na temat odejścia od finansowania in vitro, próbowaliśmy porozmawiać z Rzeczniczką Praw Pacjenta, jej przedstawiciele także zasiadają w Radzie Przejrzystości i opiniują programy zdrowotne. Krystyna Kozłowska odmówiła na piśmie, powołując się na fakt, że nie jest jeszcze znany ostateczny kształt Narodowego Programu Prokreacyjnego.
- Nie potrafimy się w kraju niestety porozumieć w odniesieniu do problemów zdrowotnych i to waży na wielu aspektach naszego życia. Na szczęście granice są otwarte. Dzięki temu różne problem są rozwiązywane - podsumowuje ginekolog, prof. Sławomir Wołczyński.
