Premier Mateusz Morawiecki przekonywał niedawno, że za antysemickie wydarzenia Marca'68 roku odpowiadają ówczesne władze komunistyczne, a nie Polacy. Do jego słów, które wywołały wiele kontrowersji odniosła się też w "Poranku Radia TOK FM" prof. Barbara Engelking z Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
- Sygnał do antysemickich działań wyszedł od władz komunistycznych, ale został chętnie podchwycony i zrealizowany przez społeczeństwo. Pojawiły się setki donosów i gotowość do przyjęcia ich miejsc pracy i mieszkań. Społeczeństwo nie broniło Żydów, wręcz przeciwnie - argumentowała.
Czytaj też: Wyjechał po marcu '68. "To ulica wygnała nas z Polski. Nie politycy, ale zwykli ludzie"
- Czy to, co pani właśnie powiedziała, nie podlega pod ustawę o IPN? - pytała prowadząca audycję Dorota Warakomska.
- Szczerze mówiąc, nic mnie to nie obchodzi - odpowiedziała prof. Engelking.
Warakomska pytała też, czy da się zmierzyć skalę antysemityzmu w Polsce. Barbara Engelking przypomniała badania profesora Michał Bilewicza z Uniwersytetu Warszawskiej.
Wynika z nich, że jedna czwarta Polaków uważa, że Żydzi używali krwi chrześcijańskich dzieci do macy. - To zatrważająca skala niewiedzy, zacofania cywilizacyjnego, to pokazuje jak bezradny i niemądry jest polski kościół - komentowała prof. Engelking.
Coraz więcej do nas dociera
Zauważyła też, że w dyskusji na temat zachowań Polaków w czasie Zagłady przesunęła się granica znajomości faktów historycznych.
- Osiemnaście lat temu, po książce Janka Grossa, dyskutowaliśmy o tym, czy Polacy w ogóle mogli mordować Żydów, czy to może być prawda. Teraz mamy to już przyswojone i dyskutujemy o tym, ilu Polaków mordowało Żydów - mówiła. Dodała też, że dokładnych danych na ten temat nie poznamy nigdy.
- Wstydzę się za antysemityzm, który tak łatwo jest w Polsce wywołać. Za to, że potrafimy być tacy podli, obrzydliwi, nieczuli i niewrażliwi. Chciałabym, żebyśmy pamiętali o tych Żydach, którzy zginęli i przestali się tak obsesyjnie zajmować sobą. To jest pewien etap rozwoju moralnego, chcemy sobie powiedzieć, czy byliśmy dobrzy, czy źli. Jakbyśmy nie mogli znieść tej dychotomii, że byliśmy i dobrzy i źli - mówiła prof. Barbara Engelking.
Morawiecki to tylko mężczyzna
Badaczka nie udzieliła jednak jednoznacznej odpowiedzi na temat przyczyn powracającego w Polsce antysemityzmu.
- Nie mam na ten temat wyrobionej opinii. Nie wiem, czy to strach, może wstyd, może zrzucanie odpowiedzialności. Może Żydzi to nasz społeczny cień? To co wypieramy i dopóki nie rozpoznamy i nie zaakceptujemy, to będzie w postaci antysemickiej atmosfery wybuchał - stwierdziła.
- Jak pani zdaniem zakończy się sprawa z ustawą o IPN? - pytała Dorota Warakomska.
Barbara Engelking wyraziła nadzieję, że rząd powie, że popełnił błąd i chce ją wycofać i prosi o przebaczenie. Chociaż, jak zauważyła Dorota Warakomska, słowa premiera wskazują na to, że do tego nie dojdzie, Engelking przekonywała, że Morawieckiemu trzeba dać szansę, bo jest “tylko mężczyzną”.
Czytaj też: Pierwszy pozew po nowelizacji ust. o IPN. Na celowniku argentyński dziennik>>>
Lucyna Felkowska
Oceniono 5 razy 3
Myślę, że oni już nie byli ludźmi w oczach tych, którzy ich wydawali, którzy ich łapali, którzy ich więzili, związywali im ręce, zawozili ich na posterunek. Myślę, że to jest jakiś problem, właśnie ten brak szacunku, pogarda, która ich otaczała, osamotnienie, że to było zderzenie się zupełnie różnych płaszczyzn, że ta śmierć żydowska wynikała również z takiej całkowitej niemożności porozumienia, dla Polaków to była po prostu kwestia biologiczna, naturalna – śmierć jak śmierć, a dla Żydów to była tragedia, to było dramatyczne doświadczenie, to była metafizyka, to było spotkanie z najwyższym, czy nie wiem, w jaki sposób oni przeżywali tą śmierć.