Dr Grzegorz Kuprianowicz, historyk, który jest członkiem mniejszości ukraińskiej w Polsce, w swoim przemówieniu w Sahryniu mówił o zbrodni polskich żołnierzy. Chodzi o wydarzenia z 10 marca 1944 r., kiedy oddziały Armii Krajowej spaliły zasiedloną przez Ukraińców wieś. Żołnierze AK i Batalionów Chłopskich zamordowali mieszkańców, w tym kobiety i dzieci. Według różnych źródeł, zginęło wtedy od 200 do 800 osób.
Wojewoda lubelski Przemysław Czarnek już wcześniej uznał zorganizowanie uroczystości w Sahryniu za "prowokację" i "hucpę", bo – jak mówi – zorganizowano ją w rocznicę rzezi na Wołyniu. Kuprianowicz tłumaczy, że jedno z drugim nie miało nic wspólnego, a w swoim przemówieniu w ogóle nie nawiązywał do Wołynia. Wojewoda zawiadomił prokuraturę – miały być dwa śledztwa, w tym jedno w IPN, ale prokuratorzy z Instytutu odmówili wszczęcia postępowania. Dziś okazało się jednak, że prezes IPN wyrzucił Kurpianowicza z komitetu.
Próba ukarania niepokornego historyka przez państwo?
Decyzję o odwołaniu ze składu komitetu przekazał Kuprianowiczowi dyrektor lubelskiego IPN, Marcin Krzysztofik. Zrobił to w zaciszu swojego gabinetu, przed rozpoczęciem obrad Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Potem obaj przyszli na salę, a dyrektor zakomunikował wszystkim, jaka jest decyzja prezesa. Dodał, że sprawy nie komentuje, bo pojawi się komunikat w tej sprawie. Ukazały się dwa oświadczenia: jedno o odwołaniu historyka, drugie – o zbrodni AK w Sahryniu.
Dr Grzegorz Kuprianowicz skomentował sprawę krótko. – Ze dziwieniem przyjąłem decyzję o odwołaniu mnie ze składu komitetu przy lubelskim oddziale IPN. Trudno nie odbierać tego jako próby ukarania mnie przez organ państwa odpowiedzialny za politykę historyczną, za artykułowanie przeze mnie postrzegania przeszłości historycznej, pamięci – z perspektywy ukraińskiej społeczności prawosławnej regionu – stwierdził historyk. Dodał, że odbiera to jako dyskryminację mniejszości ukraińskiej w Polsce, również w kwestii upamiętnień wydarzeń historycznych.
Gest solidarności
Przeciwko odwołaniu Grzegorza Kuprianowicza zaprotestował prof. Mariusz Mazur, specjalizujący się w historii najnowszej, który zapowiedział, że w tej sytuacji odchodzi z Komitetu Ochrony pamięci Walk i Męczeństwa. – Decyzja prezesa IPN jest decyzją całkowicie polityczną. Nie akceptuję cenzury, nie akceptuję jednej wersji historii, która ma być pisana przez wybranych historyków, dlatego odszedłem z tego komitetu – powiedział nam prof. Mazur po wyjściu z sali obrad.
Zapytaliśmy też profesora jako znawcę tematu, czy dr Kuprianowicz w swoim przemówieniu w Sahryniu powiedział coś, co było nieprawdą. – Moim zdaniem, nie było tam ani jednego nieprawdziwego stwierdzenia. A termin uroczystości? Każdy w państwie demokratycznym powinien mieć możliwość organizowania uroczystości w wybranych przez siebie momentach, szczególnie, że w Sahryniu zginęło ponad 600 osób – stwierdził prof. Mariusz Mazur.
O czym wolno mówić
Szef komitetu przy lubelskim IPN, doradca wojewody Waldemar Podsiadły, odniósł się do słów dr. Grzegorza Kuprianowicza. Zdaniem Podsiadłego historyk, który jest w komitecie IPN musi wiedzieć, co wolno mu powiedzieć.
– Przypomnę, że jednym z zadań Komitetu Pamięci Ochrony Walk i Męczeństwa jest ochrona pamięci walk i męczeństwa narodu polskiego, obywateli polskich, którzy walczą na tym terenie. Nie możemy, będąc członkami wojewódzkiego komitetu, wygłaszać oświadczeń podczas spotkań, które odbywają się w prowokacyjnym wręcz terminie. Doktor historii nie może mówić, że to przypadkowa data i nie może firmować takiego wydarzenia – stwierdził Podsiadły. Przyznał, że w Sahryniu – z rąk Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich - zginęło kilkaset osób. – Nie były to zamierzone ofiary, ale zginęły – dodał Podsiadły.
- Mówienie o przypadkowych cywilach, którzy zginęli, to po prostu kłamstwo. Od kilku co najmniej miesięcy są znane nazwiska osób, które zginęły. Większość z nich to były kobiety i dzieci – wyjaśnił w rozmowie z TOK FM prof. Mariusz Mazur.
Trzy godziny po odwołaniu Kuprianowicza dostaliśmy komunikat z lubelskiego IPN: "Dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie, Marcin Krzysztofik, zwrócił się do Towarzystwa Ukraińskiego w Lublinie o zaproponowanie innego kandydata na członka w powyższym Komitecie".
