Na czym polega adopcja prenatalna?
To przyjęcie zarodka utworzonego z komórek rozrodczych anonimowej Pary, która przekazała niewykorzystane przez siebie zarodki na rzecz innych niepłodnych Par. Jest to procedura, która zawiera szereg aspektów medycznych i prawnych.
Z medycznego punktu widzenia, adopcja prenatalna jest rozwiązaniem dla Par, które pomimo leczenia nie mogą uzyskać ciąży zakończonej porodem dziecka z zarodków utworzonych z własnych komórek rozrodczych, albo już na etapie diagnostyki okazuje się, że leczenie nie jest możliwe lub nie da satysfakcjonującej szansy na sukces terapii.
Z prawnego punktu widzenia adopcja prenatalna wymaga zrzeczenia się praw do zarodków przez Parę dawców i akceptację zrzeczonego zarodka przez Parę biorców, co poprzedzone jest podpisaniem stosownych zgód i dokumentów.
Dlaczego warto rozważyć taki rodzaj starań o dziecko?
Adopcja prenatalna to proces bardzo zbliżony do naturalnego zapoczątkowania rodziny. Choć dziecko nie będzie spokrewnione z rodzicami, to jednak wszystkie pozostałe etapy tworzące rodzinną więź, następują w naturalny sposób.
Kobieta i mężczyzna doświadczają rozwijającej się ciąży, pierwszych ruchów dziecka, obserwują jego rozwój na kolejnych badaniach USG i wraz z resztą rodziny oczekują na narodziny potomka. Kobieta ma szansę doświadczyć porodu i karmienia dziecka piersią. Noworodek przychodzi na świat w rodzinie, w której spędzi swoje życie, a wszyscy członkowie rodziny przeżywają związane z tym role. Fakt, że dziecko pojawia się w rodzinie w wyniku decyzji adopcyjnej, nie zmienia naturalnie pojawiających się etapów rodzicielstwa.
Czy prawnie będzie to dziecko Pary, która przejdzie przez adopcję prenatalną?
Oczywiście, że tak! Zgodnie z polskim prawem, matką dziecka jest kobieta, która je urodziła, a ojcem jest jej mąż. W sytuacji, kiedy rodzice adopcyjni nie są małżeństwem, konieczne jest posiadanie zaświadczenia z urzędu stanu cywilnego o uznaniu (przyszłego) ojcostwa jeszcze przed przystąpieniem do procedury.
Czy Para, z której komórek poczęło się dziecko może się skontaktować z rodziną, w której dziecko się urodziło?
Nie. Para dawców podjęła decyzję o całkowitym zrzeczeniu się nie tylko praw do zarodków, ale także informacji na temat ich dalszych losów i urodzonych z nich dzieci – jest to uregulowane Ustawą o leczeniu niepłodności z 25 czerwca 2015 r. Kliniki leczenia niepłodności dbają o to, żeby zarodki przekazywane do adopcji miały uregulowaną sytuację prawną, a cały proces był czytelny. Para dawców musi odbyć rozmowę z lekarzem, żeby proces był transparentny i świadomy. To w końcu bardzo ważna decyzja.
Czy możliwe jest poznanie Pary, dzięki której będziemy rodzicami?
Zgodnie ze wspomnianą ustawą, rodzice decydujący się na adopcję, nie poznają żadnych danych na temat dawców, które pozwoliłyby na zidentyfikowanie tej Pary lub nawiązanie kontaktu. Również urodzone dziecko nie będzie mogło poznać takich danych.
Jedynie w sytuacji, kiedy możliwość zapoznania się z informacjami dotyczącymi stanu zdrowia dawców może przyczynić się do zniesienia bezpośredniego niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia dziecka, jego opiekun prawny może ubiegać się o przekazanie takich danych za pośrednictwem Ministra Zdrowia.
Jak przebiega kwalifikacja do adopcji prenatalnej?
- Kwalifikacja wynika ze wskazań medycznych. – mówi dr Iwona Sowińska-Torz z warszawskiej kliniki nOvum – Jest prowadzona przez lekarza pracującego w ośrodku medycyny wspomaganego rozrodu. Lekarz analizuje wcześniejsze leczenie Pary i wspólnie z Pacjentami podejmuje decyzję. Jeśli Para nie jest małżeństwem, konieczne jest dostarczenie wspomnianego powyżej zaświadczenia z Urzędu Stanu Cywilnego (dowolny USC, niekoniecznie w miejscu zamieszkania/zameldowania). Dokument jest ważny 14 miesięcy od daty jego wydania.
W kolejnym kroku, kierując się fenotypem (w uproszczeniu: „podobieństwem z wyglądu") i grupą krwi, lekarz dokonuje doboru zarodków najodpowiedniejszych dla konkretnej Pary. Podpisywane są stosowne dokumenty i kobieta rozpoczyna przygotowania do transferu zarodka i ciąży. Jeśli wyniki badań są prawidłowe, to transfer zarodków można wykonać nawet w najbliższym cyklu kobiety.
lek. Iwona Sowińska-Torz / nOvum materiały partnera
A potem?
A potem tak jak zwykle w staraniach o ciążę: czekamy na test ciążowy, USG tzw. serduszkowe, czyli takie, kiedy widzimy pracujące serce rozwijającego się zarodka i wiemy, że zadomowił się w macicy.
Czy ciąża poczęta z adopcji wymaga szczególnej kontroli?
- Ta ciąża będzie rozwijała się tak samo jak wszystkie inne, jednak są powody, dla których może lepiej skorzystać z opieki w ośrodku, gdzie wykonany został transfer. – mówi dr Iwona Sowińska-Torz – Mam tu na myśli badania prenatalne, kiedy lekarz powinien wiedzieć, że jest to ciąża z adopcji prenatalnej.
A kto będzie wiedział, że dziecko urodzi się lub już urodziło z adopcji prenatalnej?
To jest procedura medycznie wspomaganego rozrodu, więc dokumentacja medyczna przechowywana będzie w ośrodku, w którym została przeprowadzona, przez czas określony prawem i objęta jest tajemnicą lekarską. Dodatkowo, zgodnie z Ustawą o leczeniu niepłodności z 25 czerwca 2015 r. dane dotyczące dawstwa innego niż partnerskie muszą być przekazywane do Rejestru Dawców Komórek Rozrodczych i Zarodków (RDKRiZ), prowadzonego przez Ministerstwo Zdrowia (MZ).
Oprócz tego, będą wiedzieli tylko ci, których poinformują sami rodzice. Współcześnie coraz bardziej rozpowszechniony jest pogląd, żeby być otwartym na informowanie dziecka skąd pochodzi. Ma on swoje uzasadnienie. Jest coraz więcej organizacji oferujących badanie genotypu i dołączenie do "wspólnoty genetycznej" świata, poszukiwania krewnych, ustalania koligacji. Ta dziedzina będzie się rozwijała i będzie coraz bardziej dostępna. Czyli można się liczyć z tym, że kiedyś dziecko – już jako dorosły człowiek – postanowi skorzystać z takiej możliwości.
Poza tym wielu specjalistów mówi o prawie do poznania przez dziecko swoich korzeni, pochodzenia. Dlatego warto rozważyć jak to będzie w naszej rodzinie, omówić to zawczasu np. z psychologiem. W ośrodkach medycyny rozrodu pracują psychoterapeuci znający temat i gotowi pomóc. Jeśli w tej kwestii Parze trudno jest podjąć decyzję lub mają sprzeczne poglądy, warto skorzystać z takiej pomocy i poradnictwa.
Czy moje urodzone dziecko może mieć rodzeństwo, z którym będzie spokrewnione?
- Tak. Para, która chciałaby mieć więcej niż jedno dziecko, powinna poinformować o tym lekarza, który będzie prowadził kwalifikację do adopcji. Jeśli istnieje więcej zarodków pochodzących od tej samej Pary dawców – wyjaśnia dr Iwona Sowińska-Torz z Przychodni Lekarskiej nOvum – Jest możliwość zarezerwowania ich dla konkretnej Pary biorców. Konieczne jest podpisanie stosownej dokumentacji tzw. umowy rezerwacyjnej, zawieranej z Przychodnią Lekarską nOvum na wybrany okres: rok, dwa lub trzy lata. Jeśli zabiegi się powiodą, urodzone dzieci będą rodzeństwem nie tylko społecznym, ale również genetycznym.
Przychodnia Lekarska nOvum
