Każdy dorosły człowiek, który nie jest ubezwłasnowolniony i działa z własnej woli, ma prawo do sporządzenia testamentu. W dokumencie tym należy wskazać spadkobierców, czyli osoby, które po śmierci przejmą prawa i obowiązki zmarłego. Jednocześnie testator ma pełną swobodę w dysponowaniu swoim majątkiem i może powierzyć go dowolnie wybranej osobie bądź osobom.
W przypadku, gdy spadkobierców jest więcej niż jeden, można określić dla każdego z nich konkretny dział w spadku. Bez tego wskazania, spadkobiercy otrzymają równą część majątku.
Czym jest zachowek?
Ustawodawca zadbał o mechanizm, który zabezpiecza najbliższą rodzinę testatora przed całkowitą utratą możliwości dziedziczenia po nim. Jest nim zachowek, czyli określony ułamek wartości udziału spadkowego, który w innych warunkach przypadałby spadkobiercy w świetle przepisów o dziedziczeniu. Innymi słowy - najbliższej rodzinie zmarłego przysługuje pewna część spadku, nawet jeśli zmarły nie uwzględnił ich w testamencie. Jest to więc swojego rodzaju prawny kompromis między spadkodawcą i jego bliskimi, zabezpieczający interesy rodziny zmarłego.
Zachowek - komu się należy?
Prawo do zachowku ma tylko najbliższa rodzina zmarłego, a więc:
- rodzice,
- małżonek,
- dzieci,
- wnuki.
Wysokość zachowku obliczana jest na podstawie wartości aktywów i pasywów spadku, a także niektórych darowizn przekazanych przez spadkodawcę. O jego wysokości decyduje przede wszystkim wiek spadkobiercy i jego stan zdrowia, ponieważ małoletnim i trwale niezdolnym do pracy spadkobiercom przysługuje 2/3 wartości udziału spadkowego, która przypadałaby im przy zastosowaniu dziedziczenia ustawowego. Pozostałym przypada 1/2 tej samej wartości.
Zachowek - kiedy się nie należy?
Wśród ww. grupy uprawnionej do zachowku, zdarzają się wyjątki, wówczas wspomniane wyżej osoby mogą zostać pozbawione prawa do zachowku.
Dzieje się tak, gdy:
- spadkobierca został wydziedziczony przez testatora,
- spadkobierca został uznany za niegodnego dziedziczenia,
- w przypadku odrzuceniu spadku,
- w przypadku zrzeczenia się dziedziczenia, gdy w umowie z testatorem wskazano, że zrzeczenie nie obejmuje zstępnych.
Jak uzyskać zachowek?
Osoby uprawnione do zachowku zyskują swoje prawo wraz z otwarciem spadku.
Jeżeli osoba uprawniona do zachowku nie otrzyma go, wówczas ma prawo domagać się świadczenia pieniężnego od spadkobierców, zapisobiorców windykacyjnych i obdarowanych.
Uprawieni mają pięć lat od śmierci krewnego, żeby wnieść do sądu o zaległy zachowek. Pozew składa się w sądzie właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub właściwym dla miejsca zlokalizowania majątku, gdy nie da się ustalić adresu zmarłego. Największą trudność sprawia w tym przypadku obliczenie kwoty zachowku, o którą pozew musi być uzupełniony. W tym celu należy skorzystać z usług rzeczoznawcy, aby określić wysokość majątku zmarłego.
Źródło: Kodeks cywilny - zachowek
Posłuchaj:
