Paulina Kieszkowska-Knapik

Niezależne i właściwie umocowane prawnie sądy to podstawa praworządności - ta myśl, do której często powracamy w tym podcaście ma realne przełożenie na nasze życie: o tym także wielokrotnie mówiliśmy, ale dzisiaj spoglądamy na to zagadnienie okiem z jednej strony przedsiębiorców, z drugiej - konsumentów, którzy chcieliby na przykład być chronieni przez zbyt wysokimi cenami narzucanymi przez firmy albo grupy firm o monopolistycznej pozycji na rynku. Jak ta kontrola antymonopolowa, regulacyjna sprawowana jest dziś w Polsce? O to pytam eksperta w tej dziedzinie.

Atmosfera antyaborcyjnej, rządowej nagonki wpływa jednak coraz bardziej na zdrowie kobiet w ciąży w Polsce. Są przypadki kiedy lekarze, unikając podejrzeń o przerwanie ciąży, "odpuszczają" sobie interwencje, które mogłyby takie podejrzenia wywołać, w niektórych miejscach tego typu decyzje przypominały wręcz tortury. Trzeba zatem czekać na postanowienia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i uznanie, że państwo polskie systemowo łamie prawa kobiet, prawa człowieka i orzeknie wysokie kary finansowe. Choć mimo, że kara za funkcjonowanie bezprawnej Izby Dyscyplinarnej przekroczyła już miliard złotych nacisk opinii publicznej na rządzących nie działa.

Sędziowskie kariery za Ziobry przebijają amerykański mit "od pucybuta do milionera". Pojawili się nowi "nasi". Pojawili się w sądach, co może być bardzo niebezpieczne. Bo sędzia, który awansuje, często wysoko, bo jest "nasz", prędzej czy później będzie przecież musiał się "odwdzięczyć" za, często nieuprawniony, awans. To oznacza kres niezależności sędziowskiej. Im więcej wiemy o mechanizmach tych awansów, tym bardziej tego ostatniego zdania możemy być pewni.

Trwa wojna, jaką Putin wytoczył Ukraińcom. Ale wojna nie zawiesza prawa, tym bardziej w kraju, który nie jest nią objęty. A jednak. Niestety, pod osłoną, czy też przykrywką wojny niedaleko od naszych granic, władza w Polsce podjęła próbę zagwarantowania sobie w spec-ustawie bezkarności. A zarazem nadal nie respektuje werdyktów unijnych instytucji, choć tymczasowo zrezygnowała, czy też uciszyła swą antyunijną narrację.

Po miesiącu obcowania z "Polskim Ładem" jest wiele spostrzeżeń, wniosków, a nawet prób autopoprawek. Jedno się nie zmienia: ten zlepek napisanych na kolanie jest prawem, które weszło w życie i mimo prób załatania największych jego dziur obowiązuje, działa a w najbliższych tygodniach, miesiącach i latach będziemy wszyscy ponosili tego skutki. Próbujemy w tej rozmowie zastanowić się, jak mogą one wyglądać i jak moglibyśmy się przed tymi najgorszymi zabezpieczyć.

"Jesteśmy na takim etapie, jak Rosja w 2015 roku" - mówi nasza ekspertka nie mając wątpliwości, że wydarzenia w Polsce przybierają podobnie dramatyczny obrót jak w kraju Putina. Chodzi o Europejską Konwencję Praw Człowieka i orzeczenia Trybunału w Strasburgu. Polscy rządzący już ich nie respektują, teraz w Rosji już w konstytucji umieszczono zapis, który pozwala takie orzeczenia ignorować.

Nagroda dla Inicjatywy Wolne sądy to Europejska Nagrodę Obywatelska za rok 2020, ale też nagrodę za 2020 rok odebrało społeczeństwo obywatelskie zaangażowane w walkę o niezależność sądownictwa. Tymczasem w ubiegły piątek Porozumienie dla Praworządności, zaprosiło zaangażowanych obywateli i polityków do wspólnego opracowania sposobu wyjścia z dramatycznej sytuacji, jaką mamy w Polsce.

Głośna, bulwersująca sprawa zmarłej matki, pani Izabeli z Pszczyny pokazuje, w jakim klinczu znaleźli się lekarze na porodówkach. Widać jednak, że na razie, po pseudowyroku pseudotrybunału, bardziej boją się naruszenia przepisów antyaborcyjnych niż tych, chroniących życie kobiety. Najgorsze jest to, że orzeczenie trybunału Przyłębskiej spowodowało, iż do góry nogami wywróciło się postrzeganie kobiety w ciąży, ciężarnej pacjentki, opieki nad nią - mówi mec. Kamila Ferenc.

Co tak naprawdę w prawie europejskim jest rzekomo sprzeczne z polską Konstytucją? Oboje rozmówcy nie mają w jednej sprawie wątpliwości: sprawa konfliktu traktatu europejskiego z Konstytucją została wygenerowana sztucznie, w celach politycznych. Warto się jednak zastanowić jak może eskalować konflikt polskich władz z Unią Europejską i co w związku z nim może nas czekać w najbliższych miesiącach i latach. A także: co, jako obywatele, powinniśmy wobec tych wszystkich faktów począć.

Rządzący w Polsce zdają się ignorować postanowienia instytucji europejskich w kwestii praworządności. Mamy zatem kolejny etap: TSUE, i nie tylko, zapowiadają sankcje. Nie tylko, widzimy bowiem, jak coraz dalej poza horyzont "odpływa" perspektywa przyznania Polsce pieniędzy z Europejskiego Funduszu Odbudowy.

Jak wyglądają światowe i europejskie procedury medyczne i prawne, związane z dopuszczeniem leków do obrotu? Wyjściem do tej rozmowy są, oczywiście, wątpliwości, jakie wciąż przedstawiają osoby wahające się czy przyjąć szczepionkę przeciwko COVIDowi albo wręcz wzbraniające się przed jej przyjęciem.

"Pies, szczekający na władzę i wytrawny prawnik - taki powinien być Rzecznik Praw Obywatelskich. Rzecznik, który nie zna prawa, nie spełni swojej roli, będzie figurantem" - podkreśla w tej rozmowie pierwsza w historii Polski Rzecznik Praw Obywatelskich, prof. Ewa Łętowska. Przypomina, jak to było z podobnym kryzysem wokół odpowiedników ombudsmana w Hiszpanii i Czechach.

Dlaczego polski parlament ma ratyfikować budżet unijny? To tylko jedno z pytań, jakie pojawiają się w ostatnich dniach, pytanie o meritum. Ale są też pytania, obawy, związane z zamachem na praworządność. Widać było gołym okiem, że rząd prawicy nie przeprowadził szerokich konsultacji w sprawie KPO. Jest jednak znacznie więcej warunków i procedur, które powinny być spełnione zanim ten program zacznie działać. Powinny - wg demokratycznych standardów praworządności. Tak, by nad wydawaniem tych pieniędzy sprawowana była odpowiednia kontrola.

"Poziom zarządzania tym kryzysem jest po prostu dramatyczny" - mówi nasz gość podkreślając, że do dziś nie wiadomo właściwie kto i gdzie podejmuje decyzje dotyczące szczepień i organizacji pracy przychodni i szpitali ale z drugiej strony wiadomo, że wiele takich decyzji podejmowano w oparciu o opinie osób, które nie są specjalistami w dziedzie epidemiologii czy organizacji działań służb medycznych i ratunkowych.

Zgodnie z polskim prawem nie wolno kłamać o zbrodniach wojennych. Okazuje się jednak, że w praktyce chodzi tylko o jeden rodzaj zbrodni: popełnionych na osobach narodowości polskiej, bo gdy może chodzić o zbrodnie dokonane nawet na obywatelach polskich, ale o narodowości, na przykład, żydowskiej, sąd orzekał będzie już w inny sposób.

Są już pierwsze sygnały, że lekarze, i placówki służby zdrowia jeszcze bardziej zachowawczo podchodzą do kwestii ewentualnej aborcji, niż dotąd, wychodząc z założenia, że to, co ogłosiła w ubiegłym tygodniu Julia Przyłębska jest obowiązującym prawem. Co tak naprawdę oznacza wystąpienie Przyłębskiej, jakie kobiety mają prawa do momentu jej opublikowania jako werdyktu Trybunału Konstytucyjnego, oraz jakie będą miały prawa i co będą mogły zrobić po ewentualnej publikacji - o tym właśnie jest dzisiejsze wydanie podcastu "Na prawo patrz".

Właśnie od uderzenia aktualnej władzy politycznej w Trybunał Konstytucyjny zaczęło się całe zło demontażu systemu prawnego, i wymiaru sprawiedliwości. Sprawy toczą się tak szybko, i z takim impetem, że może nam to umykać z pamięci, a nie powinno. Bo rozpoczęty kilka lat temu proces trwa, następują kolejne jego etapy, przynosi też kolejne fatalne skutki, o czym przekonaliśmy się 22 października, wraz z werdyktem w sprawie, w uproszczeniu, całkowitego zakazu aborcji.

"Z punktu widzenia prawniczego świata europejskiego to, co dzieje się od 5 lat w Polsce, jest zero-jedynkowe: to zniewolenie sądownictwa, które z punktu widzenia standardów europejskich jest kompletnie niedopuszczalne" - mówi w premierowym odcinku podcastu TOK FM i inicjatywy Wolne Sądy Michał Wawrykiewicz.