Adam Jasser

Ostatnia przed wakacjami Dekonstrukcja to okazja do podsumowania 9 miesięcy mojej przygody z Państwem w TOK FM. Chyba jestem szczęściarzem, bo puentę do tego podsumowania napisał Joe Biden w trakcie swojej podróży do Europy w tym tygodniu.

Kilka tygodni temu wydawało się, że wojna izraelsko - palestyńska wisi na włosku. Jednak konflikt, choć krwawy, dość szybko ucichł i zaczęła się być może nowa epoka w dziejach państwa Izrael: epoka po Netanjahu. Kto jest na czele nowego rozdania politycznego, czy jego jedynym spoiwem jest bycie przeciw jednemu politykowi oraz jak długo nowa koalicja ma szansę przetrwać?

Duża część świata niepokoi się szybszą inflacją. W Polsce i na Wegrzech ceny rosną najszybciej w Europie, co rodzi obawy o realne dochody obywateli. Czy słusznie? Czy mamy do czynienia ze zjawiskiem przejściowym, wywołanym lockdownem i innymi konsekwencjami pandemii COVID-19, czy raczej następuje koniec epoki super-niskiej inflacji i musimy sie przyzwyczaić, że będzie trochę wyższa niż kilka lat temu?

Japonia: duży kraj, ważna gospodarka kojarzona z innowacyjnością, najbardziej chyba w motoryzacji i elektronice. Ale jednak - na drugim planie: nikt nie nazywa go światową potęgą, dziś podstawową konkurencją dla USA, nie tylko gospodarczo, są Chiny. Japonia od dłuższego czasu pozostaje na drugim planie. Czy to efekt jakichś niepowodzeń, czy świadomy wybór Japończyków?

Zachód nie chce konfrontacji z Rosją, chce realizować z nią interesy - uważa Jan Parys. I dlatego właśnie podkreśla, że powinniśmy dzisiaj w Polsce rozstrzygnąć, czy ważniejsze jest dla nas uczestnictwo w robieniu dobrych interesów z Rosją, czy też - misja stawania w obronie obywateli Białorusi czy Ukrainy, którzy protestują przeciwko rosyjskiej dominacji.

"Chiny są nie tylko na drugim końcu świata, Chiny są w każdym naszym domu" - podkreśla w tej rozmowie Radosław Sikorski tłumacząc, jak innym od Rosji, choć może bardziej egzotycznym partnerem w stosunkach z Unią Europejską jest Państwo Środka. Jest już oczywiste, że w ostatnich latach Chiny tak urosły gospodarczo, że UE nie może już rozmawiać z nimi z pozycji siły.

Czy plan Bidena, opiewający w sumie na 4 bln (4 000 000 000 000) dolarów, jest podobny do New Dealu Roosevelta? I czy definitywnie kończy epokę neoliberalizmu gospodarczego, niegdys firmowanego przez Ronalda Reagana

Nie da się nie zauważyć zaostrzenia kursu, jakie prezentuje Rosja na arenie międzynarodowej - z drugiej strony jednak jest to być może ruch wyprzedzający, bo administracja Bidena raczej nie zamierza być wobec rządów Putina pobłażliwa. Moja dzisiejsza rozmówczyni podkreśla więc, że nigdy od 30 lat nie było tak spójnego myślenia w sprawie Rosji zarówno u Republikanów jak i Demokratów, jak dzisiaj.

W Polsce, jeśli chodzi o kraje "zachodniej Europy" mamy zwyczaj patrzeć najbardziej uważnie na Niemcy, dziś jednak w "Dekonstrukcji" spoglądamy zaś w tym samym kierunku, ale dalej - na Francję. Jaka jest obecnie sytuacja polityczna w tym kraju, jakie relacje wewnątrz Unii Europejskiej, ale także wobec Wielkiej Brytanii czy USA?

Na Wschodzie, na Białorusi dochodzi do coraz bardziej dramatycznych zdarzeń, w ostatnich tygodniach dotykający także przedstawicieli polskiej mniejszości. Rosyjskie wojska się przegrupowują. Czy szykuje się jakiś głębszy kryzys? I jak Polska, UE, USA, powinny reagować?

Wydarzenia ostatnich tygodni pokazują, że chińskie władze w swej polityce międzynarodowej są mocno nieelastyczne mimo, że ponoszą porażki. To coraz większy problem, bo - jak wskazują niektórzy analitycy - Chiny utknęły w XX wieku, a autorytarny charakter władzy w tym kraju utrudnia wewnętrzną debatę nad ewentualną modfikacją kursu. Propaganda i czasem histeryczna reakcja rzadowych mediów na krytykę powodują, że "myślący inaczej" boją się piętna zdrajców interesu narodowego.

"Wisielcza" sentencja mówi, że od 50 lat Brazylia jest krajem przyszłości i będzie tak zapewne przez kolejnych 50 lat. Kraj od wspomnianych dziesięcioleci rozwija się, ale zupełnie nie w takim tempie, jakiego można byłoby spodziewać się po jego potencjale. A jest to kraj ważny, bo zamieszkały przez 200-milionowe społeczeństwo.

Polska polityka zdaje się niezbyt nadążać za zmieniającym się światem, zmienia się zaś, i to mocno, polityka niemiecka. Nie tylko za sprawą końca kariery politycznej Angeli Merkel, ale też - w dużym stopniu - dzięki temu, że sprawy, o jakich starali się mówić "Zieloni" 40 czy 30 lat temu kwitowane były często wzruszeniem ramion, dziś natomiast traktowane są z pełną powagą. Ale też ugrupowanie to przeszło wielką metamorfozę: niegdysiejsi radykałowie dziś są partią "środka".

Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, BRICs: kiedyś termin głośny, dzisiaj jakby mniej. Jak zakończyły się próby stworzenia wspólnego bloku polityczno - ekonomicznego? Skąd bierze się pułapka średniego dochodu? Oprócz tych pytań powracamy też do dyskusji nad wyższością autorytarnego quasikapitalizmu nad demokratyczną gospodarką rynkową. Albo odwrotnie.

Prof. Grzegorz Kołodko, ekonomista i były wicepremier wysoko ceni Chiny, jak mówi: autokrację opartą na merytokracji, która poradziła sobie z problemem powszechnej nędzy, dotykającej jeszcze 30 lat temu setki milionów Chińczyków. Adam Jasser pyta jednak, czy skuteczność ekonomiczna chińskich władz może być usprawiedliwieniem dla powszechnego w tym kraju łamania praw człowieka, czy naprawdę mogą nam "nie przeszkadzać" np. obozy koncentracyjne dla Ujgurów?

Zbiorową odporność szybciej zyskują społeczeństwa biedniejsze - to jeden ze wspomnianych paradoksów, które zarazem są regułami, dość łatwo go zresztą wytłumaczyć. Nie jest to jednak reguła żelazna, bo Brytyjczycy czy Amerykanie nie należą do najbiedniejszych, a stali się liderami w walce z pandemią.

W wielu krajach istnieją prawo i instytucje antymonopolowe. Powołane zostały one jednak do zwalczania problemów innych niż te, jakie dzisiaj reprezentują globalni giganci technologiczni. Ich potęga na rynkach krajowych i światowych przynosi pozytywne ale i negatywne skutki, także dla polityki, a ta nigdy nie pozwoli by korporacje miały ostatnie słowo. Europa i USA już zabrały się za Big Tech, pytanie jak głęboką interwencję planuje nowa administracja Joe Bidena.

"Po Trumpie nowa amerykańska administracja ma szansę poczynić na Bliskim Wschodzie wiele tzw. "nowych początków, na co należy patrzeć z optymizmem" - podkreśla Patrycja Sasnal w najnowszym odcinku "Dekonstrukcji", pytana o relacje USA z Irakiem, Iranem czy Turcją, zaznacza jednak także, że odwrotnej sytuacji należy się spodziewać w relacjach Stanów Zjednoczonych z Arabią Saudyjską.

"Mamy zerowe zaufanie do polityków, wiemy, że nie potrafią prosto gwoździa nawet wbić, a jednocześnie liczymy na to, że będą umieli zadbać o polską walutę" - mówi między innymi mój dzisiejszy gość, Ryszard Wojtkowski podkreślając, że w jego opinii prawdziwy rozwój to prywatna własność i pozbawienie nadmiaru władzy partii i polityków.

USA, decyzją nowego prezydenta, powracają do porozumienia paryskiego - przypominając, że jednym z globalnych megatrendów, kształtujących się na bieżąco, jest transformacja energetyczna: kość w gardle, a może później także kij w szprychach Chin czy Rosji, który, oprócz aspektów ekologicznego i ekonomicznego ma jeszcze jeden wymiar: bezpieczeństwa.